Kabala (kabała i paragon po hebrajsku), czyli jak pewne słowa nabrały świeckich znaczeń we współczesnym hebrajskim

Pomysł na wyraz oznaczający 'paragon’ w języku hebrajskim jest podobny jak w języku angielskim: angielskie receipt pochodzi od receive (’otrzymywać’), tak samo hebrajskie קבלה (kabala) bierze się od לקבל (lekabel).

Z kolei חשבון (cheszbon) to 'rachunek’ i wyraz ten pochodzi od czasownika לחשב (lechaszew) , czyli 'rachować’, 'obliczać’ (ang. 'compute’), podobnie jak słowo מחשב (machszew), czyli 'komputer’. Z tego samego rdzenia pochodzi też czasowniki לחשוב (lachszow), czyli ’myśleć’.

Słowo kabala (קבלה) wyraża czynność przyjmowania (np. „משה קיבל תורה מסיני” – Mosze kibel Tora me-Sinaj – 'Mojżesz otrzymał Torę z Synaju’); kiedyś było znacznie bardziej kojarzone z kabałą (mistyką żydowską; jej nazwa bierze się od przyjmowania nauk od nauczyciela duchowego lub od przyjmowania boskiego światła; kabaliści to מקובלים – mekubalim).

Co więcej, sama kabała jest ściśle powiązana z religią żydowską i poza nią trudno w zasadzie mówić o czymś takim jak kabała. Zgodnie z przekazami zarówno kabała, jak i Prawo żydowskie zostały otrzymane pierwotnie od Boga i przekazane. Zatem oba te obszary łączy w tekstach żydowskich słowo kibel (‘otrzymał’):

„Mojżesz otrzymał Torę na Synaju i przekazał ją Jozuemu, Jozue starszym, a starsi prorokom, zaś prorocy przekazali ją członkom Wielkiego Zgromadzenia.
Oni to powiedzieli trzy rzeczy: bądźcie roztropni w sądzeniu, ustanówcie licznych uczniów, i uczyńcie ogrodzenie dla Tory” (tekst hebrajski na obrazku).
Miszna, Pirke Awot 1, 1

A tu z Małą Mi nauczysz się słownictwa kulinarnego!

Fragment ten odnosi się do Talmudu, czyli inaczej Tory ustnej (Tora sze-be-al-pe), gdyż w ten sposób cała ta tradycja prawna i religijna miała być przekazywana jeszcze przed spisaniem jej w formie poszczególnych traktatów – jednym z z nich jest traktat etyczny Pirke Awot (Sentencje ojców), który zaczyna się tym właśnie fragmentem.

Jest to jeden z tych przypadków, gdy słowa nabierają we współczesnym hebrajskim nowych znaczeń. Podobnie było też z takimi kabalistycznymi terminami jak עופניים ofanajim (’koliste istoty anielskie’, wsp. hebr. 'rower’), חשמל chaszmal (coś jakby 'blask’ w wizji Ezechiela, wsp. hebr. 'prąd’), מרכבה merkawa (’pojazd’, 'rydwan’, też ten z wizji Ezechiela; wsp. hebr. 'rodzaj czołgu’).  Podobnie rzecz ma się też z rabinicznym terminem tejku (תיק”ו), który jest skrótem wyrażenia Tiszbi Jetarec Kuszijot We-baajot (תשבי יתרץ קושיות ובעיות), czyli dosłownie 'Tiszbi [przydomek proroka Eliasza] Rozwiąże Zagadnienia I-problemy’. W Gemarze (jedna z konstytutywnych części Talmudu) ten termin się pojawia, gdy nie uzyskano rozstrzygnięcia w jakimś zagadnieniu halachy (prawa żydowskiego)- i oznacza to, że niejasne momenty co do postępowania zostaną rozstrzygnięte przez proroka Eliasza w czasach olam ha-tikun (’świata naprawy’ עולם התיקון), czyli w momencie nadejścia Mesjasza. Współcześnie tejku można usłyszeć np. podczas meczów piłkarskich i oznacza po prostu 'remis’.

Z kolei w języku polskim termin kabała uległ znacznemu zniekształceniu i zamiast z mistyczną tradycją związaną z językiem hebrajskim i rytuałem żydowskim, kojarzy się raczej z – niemającymi z nią zbyt wiele wspólnego – tarotem, wróżbami lub tarapatami (wpaść w niezłą kabałę).