Język litewski – jak go ugryźć?

Nie przesadzę, jeśli napiszę, że w Polsce najpopularniejszym chyba stereotypem dotyczącym litewskiego jest ten, że to język słowiański, a zatem absolutnie dla Polaka zrozumiały i łatwy do nauki. Problem w tym, że tak nie jest. Język litewski jest językiem z grupy bałtyckiej, a nie słowiańskiej, co już nam powinno podpowiadać, że aż tak podobny nie jest. Jak więc go ugryźć?

- Autopromocja -

Język litewski – uwagi ogólne

Z całą pewnością mogę powiedzieć, że litewski się spodoba ludziom zainteresowanym historią języków słowiańskich czy gramatyki historycznej. Archaiczność języka, zarówno pod względem leksyki, jak i gramatyki jest wręcz fascynująca i obserwując pewne słowa od razu widzimy je w innych językach. Nie mam tu na myśli takich oczywistości, jak “akis” (oko), ranka” (ręka), “ūsai” (wąsy) czy “žinoti” (wiedzieć), ale wiele innych, które nam się skojarzą z innymi językami jak “dantis” (ząb), “dėdė” (wujek) czy “žolė” (trawa) lub raudonas (czerwony).

W języku litewskim aktywnie się również wykorzystuje imiesłowy, których jest ok. 10. Fakt, liczba ta przeraża, ale często zachowują się one tak, jak czasy w języku angielskim. Z tym, że tutaj odmienia się dużo więcej 😀 Trudność z nimi jest też związana z tym, że po prostu my (jako rodzimi użytkownicy polskiego) nie myślimy w tych kategoriach czasu i następstwa, jak Litwini. Jeśli ktoś opanował czasy w języku angielskim, to na pewno poradzi z litewskimi imiesłowami.

Język litewski – podręczniki

Po truputį – ciekawy podręcznik, momentami może się wydawać dość trudny i monotonny, ale na końcu zawiera najważniejsze tabelki związane z deklinacją, fleksją, akcentuacją i innymi.

GIJA – chyba jedyny na ten moment dostępny na rynku akademicki podręcznik do nauki języka litewskiego. Zawiera nie tylko informacje na temat gramatyki czy leksyki, ale także wiadomości na temat kultury i historii Litwy. Co najważniejsze, napisany został pod polskojęzycznego odbiorcę, w związku czym nikt już nam nie tłumaczy informacji typu “czym jest przypadek?”

Litewski nie gryzie – ciekawa pozycja, szczególnie dla językowych siłaczy uczących się samodzielnie. Podstawowe zwroty oraz gramatyka z pewnością przydadzą się do opanowania w stopniu komunikatywnym litewskiego, plusem tej pozycji jest również zbiór testów na końcu. No i najważniejsze – gryząc litewski mamy pewność, że on się nie odgryzie! 😛

Gramatyka języka litewskiego – trzytomowe opasłe dzieło prof. Otrębskiego, który opisał zagadnienia związane ze wszystkimi aspektami gramatyki języka litewskiego. Opasłe to dzieło, ale jakże pomocne, zwłaszcza gdy na rynku brak jest pozycji, które wprowadzałaby w najbardziej skomplikowane zagadnienia gramatyczne. Minusem jest zdecydowanie brak ćwiczeń, jest to typowy podręcznik akademicki.

Język litewski – słowniki

Słownik litewsko-polski – wydany w 1991 roku w Wilnie zawiera ponad 50 000 słów wraz z przykładami ich użycia. Moim zdaniem wraz z poniższym polsko-litewskim stanowią najlepszy duet, nie tylko ze względu na swoją objętość, ale także na to, że zawierają mało błędów. Niestety, ciężko go dostać w Polsce pomimo 30 000 nakładu.

Słownik polsko-litewski – wydany w 1979 w Wilnie zawiera ponad 70 000 słów wraz z przykładami. Jak już wspomniałem, jest to w zasadzie must have każdego, kto chce się uczyć litewskiego. Również niemal nieosiągalny w Polsce, chociaż nakład także miał 30 000. Można go upolować w litewskich internetowych antykwariatach.

Słownik polsko-litewski litewsko-polski – najpopularniejszy i chyba najłatwiej dostępny na rynku słownik zawierający ok 30 000 wyrażeń wraz z przykładami. Niestety, ale nie zawiera form czasownika, ani akcentów w związku z czym nie zawsze jest pomocny, niemniej jako pierwsza pomoc się sprawdza w większości sytuacji.

lietpol.eu – najlepszy polsko-litewski oraz litewsko-polski słownik internetowy, który cały czas jest rozwijany. Zawiera ponadto garść podstawowych informacji na temat gramatyki języka litewskiego.

Lietuvių kalbos išteklių informacinė sistema – internetowa baza słowników nie tylko języka litewskiego, ale też dwujęzycznych, w tym polsko-litewskiego oraz litewsko-polskiego. Z tego co podano na stronie, to zdigitalizowana wersja bazuje na wyżej wymienionych wydanych w Wilnie pozycjach, zatem jeśli nie jesteście bibliofilami, to na tej stronie znajdziecie wszystko co Wam potrzebne. Znajdziecie tam również  “Dabartinės lietuvių kalbos žodynas” (Współczesny słownik języka litewskiego) w którym znajdziecie opisowe wyjaśnienie poszukiwanych słów, a więc idealny sposób do nauki słówek!

Do brzegu, do brzegu

Przy nauce litewskiego polecam po prostu dużo czytać. Podobnie jak w języku polskim, w litewskim dużo jest różnego rodzaju wyjątków i odstępstw od zasad ze względów historycznych, których używa się tylko w konkretnych sytuacjach. W związku z tym, trzeba po prostu mieć dużo kontaktu z językiem, by na bieżąco odświeżać wiadomości oraz uczyć się nowych rzeczy. W Litwie dużo publikuje się polskiej literatury, w związku czym dobrym pomysłem jest czytanie czegoś, co już się po polsku przeczytało. Niestety, ceny książek są dość wysokie (ze względu na mały rynek, na którym koszty, choćby przekładu, muszą się zwrócić. Litewska literatura jest w Polsce dostępna, jednak najczęściej w przekładzie na polski. Książki w języku oryginału trzeba jednak nabyć na Litwie.

A może by tak estoński w pakiecie?