Japonia
W Japonii święta Bożego Narodzenia kojarzą się raczej z ogólną radosną atmosferą, kolorowymi ozdobami i prezentami, aniżeli z rzeczywistym znaczeniem tego święta. Popularnym zwyczajem jest jedzenie pięknie udekorowanego świątecznego ciasta i… kurczaka. Japończycy najczęściej wybierają KFC, które co roku przygotowuje specjalne oferty z kubełkami i ciastem w zestawie. Bożonarodzeniowe spotkania zwieńcza wymiana prezentów – zwłaszcza między zakochanymi, dla których ten świąteczny dzień jest bardzo często doskonałą okazją do wyjścia na randkę.
Tajwan i Chiny
Na Tajwanie i w Chinach Boże Narodzenie nie jest obchodzone. Macau ma wolne 24 i 25 grudnia, Hong Kong 25 i 26. Festiwal Zimowy (Hong Kong) trwający od końca listopada do końca lutego jest jednym z najbardziej znanych i bogato obchodzonych Świąt na świecie. Na Tajwanie 25 grudnia to Dzień Konstytucji (nie jest świętem publicznym, więc od szkoły i pracy nikt zwolniony nie jest za to 1 stycznia i Nowy Rok to dzień wolny). Lampki, ozdoby, choinki, Jingle Bells w każdym sklepie, obdarowywanie się prezentami czy spotkania świąteczne są jak najbardziej obecne. Dzieciaki w szkołach i przedszkolach przygotowują przedstawienia świąteczne, uczą się piosnek i czekają na Mikołaja. Tajwańczycy kochają wszelkie festiwale i okazje do radości, przebierania się, i Święta są w ten sposób traktowane.
Szkocja
W Szkocji samo obchodzenie Świąt Bożego Narodzenia (zwanego po szkocku Yule) nie odbiega zbytnio od tego co znajdziemy w Anglii lub Walii. Natomiast ciekawe jest to, że w Szkocji aż do 1958 roku nie było to “kalendarzowe wolne”. Większym świętem, dość charakterystycznym dla Szkocji był Hogmanay (dosłownie: święty miesiąc), czyli Sylwester/Nowy Rok. I to właśnie wtedy w Szkocji dawano sobie prezenty. Z tym świętem związany jest zwyczaj zwany “first-footing” – czyli bycie pierwszym, który przekroczy próg gospodarza – wtedy jest się tym, który przyniesie mu w kolejnym roku szczęście. Tradycyjne dary mające przynieść szczęście to sól, węgiel, shortbread (rodzaj szkockiego wypieku, coś pomiędzy biszkoptem a chlebem), whisky i black bun (rodzaj ciasta owocowego).
Zwyczajem związanym z Hogmanay jest żonglowanie kulami ognia, czasem parada z pochodniami z towarzyszeniem pipe bandów (dudziarze + dobosze). Wśród żołnierzy tradycją jest zmiana warty ok. północy, gdy przychodzą nowi wartownicy tradycją jest, że wartownik kończący służbę zadaje pytanie “Who goes there? (Kto idzie?) i słyszy odpowiedź “The New Year, all is well” (Nowy Rok, wszystko jest w porządku). Do tego dochodzą parady ludzi przebranych w różne stroje.
Tradycyjną piosenką śpiewaną w okresie Świąt i Hogmanay jest “Auld Lang Syne” (sc. Dawno, dawno temu), do której słowa napisał narodowy szkocki poeta Robert Burns (w Scots) i która zazwyczaj wykonywana jest na dudach. Wracając do świąt – dlaczego w Szkocji ich nie obchodzono? Ano dlatego, że gdy zaczęła się Reformacja, w Szkocji przyjęto prezbiterianizm (szkocką wersję kalwinizmu, wtedy bardzo radykalną) i zakazano obchodzenia świąt, dopatrując się w nich pogańskiego rodowodu (z tego samego powodu świąt nie obchodzono również w 13 koloniach, w których początkowo osiedlali się purytanie (czyli radykalni prezbiterianie) szukając ucieczki od prześladowań ze strony anglikanów i mniej radykalnych współwyznawców w ojczyźnie.
Bułgaria
Бъдни вечер, czyli bułgarska Wigilia: pomimo że Bułgaria jest krajem prawosławnym, wigilia przypada 24 grudnia podobnie, jak w tradycji katolickiej. Na stole wigilijnym powinna znaleźć się nieparzysta liczba potraw 7,9 lub 11. Są to trzy święte liczby starożytnej Kabały. Wszystkie potrawy wigilijne powinny być jarskie: gotowana kukurydza, fasola, gotowane faszerowane liście winogron, nadziewane papryki fasolą lub ryżem, suszone owoce, ogórki, cebula, czosnek, miód i orzechy włoskie, wina.
W niektórych domach przygotowuje się również dynię, kapustę oraz chleb lub ciasto, w którym są ukryte monety. Osoba, której przypadnie kawałek z monetą, będzie szczęśliwa przez cały rok i zyska powodzenie finansowe. W pogańskich tradycjach ten dzień był związany z płodnością oraz początkiem coraz dłuższego dnia. Właśnie dlatego jedzenie na bułgarskim wigilijnym stole jest takie, które pęcznieje podczas przygotowań. W czterech rogach pokoju umieszcza się po jednym orzechu. Rytuał ten ma na celu poświęcenia czterech stron świata.
Podczas rytualnego dzielenia się chlebem pierwszy kawałek symbolicznie zostawia się dla Marii i zmarłego, drugi dla domu, kolejne dla każdego członka rodziny, jak również dla zwierząt domowych. Po kolacji stół pozostawia się nieuprzątnięty, jako znak oczekiwania na gościa.
Tutaj znajdziesz oddzielny artykuł na temat świątecznych zwyczajów w Hiszpanii!
Turcja
Boże Narodzenie jest świętem chrześcijańskim i dlatego nie jest obchodzone w Turcji. Jednak w niektórych domach panuje zwyczaj ubierania choinki, w Stambule można spotkać Mikołaje, a czasem puszczane są piosenki typu Jingle Bells. Dla Turków są to symbole noworoczne.
Norwegia
Norwegowie tak bardzo kochają piernikowe ozdoby świąteczne, że co roku w Bergen, w czasie adwentu tworzone jest największe na świecie miasteczko wykonane w całości z pepperkaker, a więc pierniczków.
Norweski jadłospis bożonarodzeniowy można by zamknąć właściwie w dwóch określeniach – dużo mięsa i dużo alkoholu. Najpopularniejsze potrawy to ribbe, a więc pieczony boczek wieprzowy z żeberkami. Koniecznie na tłusto. Drugą potrawą, której nie może zabraknąć podczas świętowania Jul jest pinnekjøtt. To suszone i solone żeberka jagnięce. Spośród ryb jada się najczęściej fermentowanego, moczonego w ługu – przez kilka tygodni przed podaniem – dorsza. Ten przysmak nazywamy po norwesku lutefisk. Na deser zjemy w Norwegii julegrøt, coś w rodzaju ryżowej owsianki, a także multekrem – pyszny krem z maliny moroszki. Popijamy wszystko mocną, ziołową wódką o nazwie Akevitt i tym samym przechodzimy do płynnej, wysokoprocentowej części kolacji wigilijnej.
Rosja
W Rosji z uwagi na różnice w kalendarzu juliańskim i gregoriańskim Boże Narodzenie obchodzone jest 7 stycznia. Dlatego też Rosjanie najpierw świętują Nowy Rok – jest to zresztą tradycja sięgająca czasów radzieckich, ponieważ wprowadził ją Stalin, by usprawnić proces ateizacji społeczeństwa. Dziadek Mróz, choinka i dekoracje noworoczne oraz prezenty, jak również orędzie noworoczne prezydenta – tak się świętuje za wschodnią granicą
Sałatka Olivier (салат Оливье [sałat Oliwje]) to obowiązkowe danie na stole noworocznym w Rosji. Zapija się ją kieliszkiem rosyjskiego szampana (шампанское [szampanskoje])
Włochy
Wśród niecodziennych zwyczajów bożonarodzeniowych można wymienić największą na świecie choinkę we włoskim miasteczku Gubbio w Umbrii. Na stokach wzgórza, u którego stóp znajduje się miasteczko, zapalane są kolorowe lampy ułożone w kształt drzewka bożonarodzeniowego. Choinka widoczna jest jedynie z pewnej odległości, ponieważ konstrukcja ma aż 750 metrów długości.
Izrael
Po hebrajsku można dziś życzyć “chag molad sameach” (חג מולד שמח), po aramejsku “iduch brichha”, a po arabsku “id milaad sa’iid” (عيد ميلاد سعيد), gdyż zdecydowaną większość chrześcijan w Izraelu stanowią Arabowie. Największa populacja chrześcijańska mieszka w Nazarecie. Święta obchodzi się 25 grudnia (np. katolicy, protestanci), 6 stycznia (kościoły wschodnie), 18 stycznia (kościół armeński).
W te dni chrześcijańskie dzieci zakładają czapki mikołajowe, nie ma jednak śniegu. Ale w kilku miejscach Izraela (np. w Nazarecie, Betlechem, Tel Awiwie) można zobaczyć dużą choinkę – po hebrajsku ‘ec molad’ (עץ מולד, dosł. ‘drzewko narodzenia’). Koncert kolęd odbywa się w u benedyktynów w Bazylice Zaśnięcia, w Kościele na górze Syjon w Jerozolimie, Bazylice Zwiastowania Pańskiego w Nazarecie oraz w Bazylice Narodzenia Pańskiego w Betlejem. Je się arabskie słodycze, czekoladki w kształcie Mikołaja i inne potrawy (malfouf, qidreh): https://www.jpost.com/…/Culinary-Christmas-traditions…
Gości przyjmuje się kawą po arabsku (koniecznie z kardamonem!), o której przeczytasz w naszym artykule o kawie (kryje się tam też świąteczna zniżka w kawiarni Blossom w Krakowie na hasło: Językowa Siłka).
Natomiast w USA całkiem zbliżony prezentowo-komercyjny charakter mają dwa święta grudniowe: żydowska Chanuka i chrześcijańskie Christmas. Ze względu na wzajemne kontakty i wpływ chrześcijan do życzeń przyłączają się często także Żydzi w Ameryce. Stąd nawet przyjął się nawet termin Chrismukkah, który po raz pierwszy Adam Brody w filmie The O.C. Israelis (2003).
Holandia
Ciekawym zwyczajem gwiazdkowym w Holandii jest wręczanie przez pracodawcę kerstpakket, czyli paczki świątecznej pełnej różnych drobiazgów. W dużym kolorowym pudle najczęściej można znaleźć delikatesy – słodycze, przekąski i napoje. Zawartość pudełka zazwyczaj pozostaje niespodzianką do ostatniej chwili, dlatego rozpakowywanie “świątecznych pakietów” bywa bardzo ekscytujące!
Do holenderskich słodkości świątecznych należy między innymi banketstaaf, czyli upieczone ciasto francuskie wypełnione masą migdałową. Banketstaaf najczęściej przyjmuje podłużną formę. Ciasto ma złoty kolor i jest bardzo proste w przygotowaniu.
Śląsk
Obchody świąt Bożego Narodzenia na Śląsku nie różnią się drastycznie od świątecznych zwyczajów w innych częściach naszego kraju. Jednakże jest kilka zwyczajów szczególnie specyficznych dla tego regionu (choć być może także i innych):
- popularne są świeczniki adwentowe, które w czasie adwentu stawia się w oknach (chociaż dziś są to raczej świeczniki na baterie ze światełkami imitującymi świeczki)
- stawiane na stole stroiki adwentowe z czterema świecami symbolizującymi poszczególne niedziele adwentu, w których od początku adwentu co niedzielę zapala się kolejną świecę.
- w większości miejscowości w okresie świątecznym latarnie uliczne są ozdobione świątecznymi motywami z lampek.
Oczywiście obchody świąt w każdym do mu wyglądają trochę inaczej, jednak zazwyczaj choinkę ubiera się przed samymi świętami, często w sam dzień Wigilii. Pod choinką często stawia się szopkę betlejemską. Wieczerza wigilijna zaczyna się po zmroku i jest bardzo uroczysta, w związku z czym obowiązuje też galowy strój. Jeżeli ktoś podchodzi do sprawy religijnie zaczyna się od odczytania z Pisma Świętego fragmentu Łk, 2, 1-7 o narodzeniu Jezusa i modlitwy. Później jest czas na składanie sobie życzeń i dzielenie się poświęconym opłatkiem, po czym siada się do kolacji. Niektórzy pod obrus na stole wigilijnym wkładają sianko. Przy stole zawsze stawia się o jedno nakrycie więcej dla niespodziewanego gościa. Wiele tych elementów możemy zapewne spotkać także w innych polskich domach.
Po kolacji otwiera się prezenty, które Dzieciątko zostawiło pod choinką (tak, na Śląsku prezenty przynosi DZIECIĄTKO). A później chętni wybierają się o północy na pasterkę. W Pierwsze i Drugie Święto (25 i 26 XII) najczęściej odwiedza się rodzinę, Dziadków. Do tego kolędnicy. Dzieci chodzą po domach, śpiewają kolędy i zbierają do puszki co łaska.
A w bonusie przepis na makówki! 😀
Szwecja
W Szwecji jada się mięsne klopsy (köttbullar) od święta i… na święta. Klopsików nie może zabraknąć na wigilijnym stole. Serwowane są obok plejady śledzi w różnych wersjach (nawet z imbirem), pogrzebanego łososia (gravlax) i królowej Wigilii – szynki wigilijnej (julskinka). Bardzo często pojawia się też zapiekanka, janssons frestelse.
Niemcy
W Niemczech króluje sałatka ziemniaczana (Kartoffelsalat), będąca mieszanką… ziemniaków, cebuli i majonezu, możliwa jest również opcja z ogórkiem, i przypraw – soli i pieprzu. Popularne na święta są pieczenie z gęsi lub kaczki, a także bożonarodzeniowe sznycle. Świąteczny alkohol to tradycyjnie znane nam z jarmarków grzane wino (Glühwein).
Przeczytaj też nasz tekst o piosenkach świątecznych! I koniecznie dołącz do naszej językowej grupy na Facebooku!
Niniejszy artykuł nie ma podanego autora, gdyż powstał dzięki wspólnej pracy całej redakcji portalu Językowa Siłka.
