Cześć! Jeśli czytasz ten wpis to na 99,99% język polski jest Ci znany, a jestem też niemal pewien, że jest to Twój język ojczysty (swoją drogą – wiesz, że w wielu językach nazywalibyśmy polski Twoim “językiem matczynym”? ;)) W dzisiejszym artykule przedstawię ci ciekawostki o języku polskim i postaram się Ciebie choć trochę zaskoczyć! Nie mam pojęcia czy ta sztuka mi się powiedzie, ale zrobię wszystko, co w mojej mocy! Oto 10 ciekawostek, które dla Ciebie przygotowałem. Zaczynajmy!
1. Ciekawostki o języku polskim – polski to nasz język ojczysty, to wiemy. A co z tego w praktyce wynika?
Przeczytaj proszę poniższy fragment wiersza “Na straganie” Jana Brzechwy:
Burak stroni od cebuli,
A cebula doń się czuli:
„Mój buraku, mój czerwony,
Czybyś nie chciał takiej żony?”
Burak tylko nos zatyka:
„Niech no pani prędzej zmyka,
Ja chcę żonę mieć buraczą,
Bo przy pani wszyscy płaczą”.
To, że mówimy akurat po polsku, wpływa poniekąd na to jak postrzegamy świat. Naturalnym jest dla nas, że cebula odgrywa w powyższym dialogu rolę kobiecą, a burak męską. A czy wiesz, że w takich językach jak islandzki, chorwacki czy francuski (oraz wielu innych) jest dokładnie odwrotnie? Burak to rodzaj żeński, a cebula – męski. Wyobrażasz sobie zamianę ról w tym dialogu?
Jeśli interesuje Cię temat tego jak język może wpływać na postrzeganie świata, polecam Ci serdecznie poniższe nagranie badaczki z dziedziny kognitywistyki, Lery Boroditsky. Jeśli nigdy nie zdarzyło Ci się nad tym zastanawiać, ten wykład na zawsze zmieni Twój sposób postrzegania języków! Serio! Mogę to zagwarantować!
(wykład po angielsku, dostępny z polskimi napisami)
2. Ciekawostki o języku polskim – zapożyczenia
Bazar (nawet taki typowo polski) jako słowo przywędrował do nas z języka perskiego. Nawet swojsko brzmiąca wiedźma, choć wywodzi się ze starosłowiańskiego, to w znaczeniu, w jakim funkcjonuje w języku polskim przybyła prawdopodobnie z języka ukraińskiego. Alkohol to jedno z wielu słów pochodzenia arabskiego, podobnie jak cyfra. Szatan jako słowo przyszło do języka polskiego z hebrajskiego, a hejnał (np. mariacki) wzięło się od węgierskiego słowa hajnal oznaczającego świt. A takich przypadków można mnożyć i mnożyć. 😉
Więcej o arabizmach przeczytasz w artykule “Yalla Habibi! (يلا حبيبي) – czyli arabskie słowa, na które natknął się (prawie) każdy z nas”:
3. Ciekawostki o języku polskim – polonizmy
Nie tylko my, Polacy przez lata czerpaliśmy z zasobów leksykalnych innych narodów. Jesteśmy też dumnym eksporterem słów. W innych językach znajdziemy oczywiście zapożyczenia z języka polskiego. Jest ich sporo choćby w czeskim, ukraińskim, węgierskim czy rosyjskim. Ale nawet w niemieckim takie słowa jak Quark (twaróg) czy Stieglitz (szczygieł) są właśnie polonizmami.
4. Ciekawostki o języku polskim – prapraprzodek języka polskiego
Genealogicznie język polski jest językiem indoeuropejskim, a co za tym idzie ma wiele wspólnego choćby z sanskrytem (starożytnym językiem z Indii). Tak wyglądają niektóre liczebniki w sanskrycie:
dwa (द्वि – dvi)
trzy (त्रि – tri)
cztery (चतुर् – ćatur)
pięć (पञ्चन् – pańća)
Niewiele się zmieniło, prawda? 😉
Powyższa ciekawostka pochodzi z artykułu “Babel” autorstwa Dawida Zastrożnego, który opublikowaliśmy na łamach naszego portalu w 2018 roku. 🙂
5. Ciekawostki o języku polskim – język polski na tle innych języków
Według danych portalu ethnologue.com (2018), gdzie znajduje się ogromny katalog języków świata, język polski to drugi największy język słowiański (po rosyjskim) oraz 38. największy język na świecie pod względem liczby użytkowników.
6. Ciekawostki o języku polskim – o sztucznym języku powstałym na polskich ziemiach słów kilka
Ludwik Zamenhof, twórca słynnego esperanto urodził się i wychował… w Białymstoku, a swoją pierwszą książkę do esperanto wydał w Warszawie, w 1887 roku (a więc w czasie kiedy oba te miasta były częścią Imperium Rosyjskiego). Nie będę się rozpisywał na ten temat, ale jeśli interesuje Cię historia tego języka oraz to, jak współcześnie wygląda kwestia esperanto i społeczności esperanckiej, poniżej zostawiam ramkę z pierwszym odcinkiem serii Języki Świata z mojego kanału Język w Rok, gdzie opowiedziałem właśnie o esperanto. Na zachętę zapytam tylko… czy wiesz, że esperanto pomimo faktu, iż jest językiem sztucznym ma nawet… swoich native speakerów?
Swoją drogą, kliknij TUTAJ, aby zasubskrybować kanał Język w Rok na YouTube i odkrywać razem ze mną radość z nauki języków!
7. Ciekawostki o języku polskim – ile osób uczy się polskiego?
Wydawać by się mogło, że… mało. Raczej nie myślimy intuicyjnie o naszym języku, jako o języku szczególnie popularnym w skali świata. Przyznam Ci, że sam się swego czasu zdziwiłem ile jest osób zafascynowanych naszym językiem i z jak różnych zakamarków świata pochodzą. Język polski jest też językiem popularnym wśród poliglotów, ponieważ z racji tego, że uważa się go powszechnie za język skomplikowany i niezwykle intrygująco-frymuśny, poligloci traktują naukę polskiego jako wyzwanie.
Co do popularności polskiego – w najpopularniejszej na świecie aplikacji do nauki języków, czyli Duolingo, języka polskiego uczy się na ten moment 952 tysiące ludzi! Tak wygląda opis kursu języka polskiego w Duolingo:
Polski to jeden z najczęściej używanych języków słowiańskich na świecie. Naucz się tego fascynującego języka, aby komunikować się z ponad 50 milionami ludzi, którzy zamieszkują nie tylko Polskę, ale też inne kraje w Europie, Ameryce Południowej, Ameryce Północnej i nie tylko. Zyskasz możliwość zanurzenia się w niezwykle bogatej kulturze i historii dynamicznie rozwijającego się europejskiego kraju, a oprócz tego będziesz mógł odkryć czarujące polskie miasta i malownicze krajobrazy.
Sporo osób uczących się polskiego możemy też znaleźć w aplikacjach do wymiany językowej, takich jak Tandem czy HelloTalk.
8. Ciekawostki o języku polskim – polski to najtrudniejszy język na świecie: prawda czy mit?
Język polski – pomimo iż niewątpliwie jest językiem skomplikowanym – NIE jest najtrudniejszym językiem na świecie! Wynika to zwyczajnie z faktu, że wszystkie tego typu rankingi nie mają większego sensu, gdyż przykładowo dla Czecha polski będzie całkiem łatwy, a dla Chińczyka niewyobrażalnie trudny. Obiektywnie rzecz ujmując, dla większości ludzi na naszej planecie język polski nie jest bynajmniej najłatwiejszy (wymowa, gramatyka, wyjątki), ale nie dla wszystkich jest aż tak trudny do opanowania – przynajmniej na podstawowym poziomie – jak często mówimy i jak nam się wydaje. Aczkolwiek próg wejścia jest niewątpliwie wyższy niż w wielu innych językach europejskich.
O postrzeganiu języka polskiego jako najtrudniejszego języka na świecie tak napisałem w artykule na temat języków łatwych i trudnych:
Wiem, że bardzo nas kusi, aby stwierdzić, że właśnie tak jest, ponieważ w istocie, język polski jest językiem pod wieloma względami skomplikowanym. Jednakże, cóż… tak samo mówią o sobie Węgrzy, tak samo mogą powiedzieć Baskowie… Ba! Nawet Grecy, kiedy odwiedziłem Ateny w grudniu 2019 roku w ramach finału wyzwania Język w Rok 2019, usłyszawszy o tym, że mówię po grecku, reagowali słowami “ale przecież to jest tak trudny język!”. Wychodzi na to, że jako zbiorowości lubimy przekonanie, że jesteśmy wyjątkowi, a nasz język jest wyjątkowo trudny. W przypadku języka polskiego możemy stwierdzić z całą pewnością – tak, nasz język jest niezmiernie skomplikowany. Ale czy jest najtrudniejszy na świecie? Nie, nie jest. Nie da się tego obiektywnie ocenić.
Cały artykuł na ten temat znajduje się poniżej:
9. Ciekawostki o języku polskim – czy polskie imiona są na pewno takie polskie?
Według ministerstwa cyfryzacji, w 2020 roku najpopularniejszymi imionami dla dzieci urodzonych w tym roku były:
Imiona żeńskie: Julia, Zuzanna, Zofia
Imiona męskie: Antoni, Jakub, Jan
Niespodzianka! Żadne z tych imion nie jest oryginalnie polskie.
- Imię Julia pochodzi z łaciny i oznacza “kobieta z rodu Julii”.
- Imię Zuzanna pochodzi z hebrajskiego i oznacza “lilię”.
- Zofia to zaś imię pochodzące z języka greckiego, oznaczające “mądrość” (ciekawostka – filozofia /φιλοσοφία/ to po grecku dosłownie “umiłowanie mądrości”).
- Imię Antoni pochodzi z łaciny i oznacza mężczyznę z rodu Antoniuszów.
- Jakub z hebrajskiego to “ten, którego Jahwe ochrania”.
- Jan zaś to kolejne imię pochodzenia hebrajskiego, oznaczające z kolei “Jahwe jest łaskawy”.
10. Ciekawostki o języku polskim – na zakończenie
Na koniec – pół żartem, pół serio – mam dla Ciebie zagadkę. Jaki jest najpopularniejszy polski łamaniec językowy?
“Cześć!”* 😀 😀 😀
*a przynajmniej takie są moje doświadczenia, bo ilekroć słyszałem od Hiszpanów/Szwedów/Greków pytanie, “a jak po polsku się przywitać?”, na odpowiedź “cześć” najpierw próbowali i wydawali z siebie różne dziwne dźwięki, by na koniec stwierdzić “wiesz co, ten Wasz język to naprawdę jest trudny!”. Cóż, może trzeba było im powiedzieć, że wystarczy też zwykłe “hej”. 😉
