Jak zostać lektorem językowym w XXI wieku i świetnie się w tej funkcji odnaleźć? Czy AI zastąpi nauczycieli? Jak wygląda praca lektora? Na te i wiele więcej pytań odpowiedziała nam Zuzanna Fila, lektorka i pasjonatka języków w rozmowie z Patrykiem Topolińskim, założycielem Językowej Siłki.
W artykule (który znajdziesz pod notką od Patryka oraz ramką z podcastem) skondensowaliśmy całą wiedzę, jaka pojawiła się w podcaście, podsumowaliśmy najciekawsze wątki z rozmowy i odpowiedzieliśmy na najważniejsze pytania dotyczące pracy lektora językowego.
Notka od Patryka, który prowadził rozmowę:
Pomimo tego, że Językową Siłkę śledzi sporo nauczycielek i nauczycieli, ze świecą szukać tu (do teraz) treści przeznaczonych stricte dla takich osób. Owszem – Językowa Siłka to miejsce, gdzie znaleźć można setki poradników z materiałami do nauki (choćby w bazie wiedzy jezykowasilka.pl oraz na kanale YouTube, czy też w kursie online Metody Język w Rok), ale brakowało mi czegoś, co będzie stricte przeznaczone dla nauczycieli i lektorów.
Dlatego też, kiedy zaprosiłem do odcinka Zuzannę Filę, postanowiliśmy nie przejmować się czasem i spędziliśmy niemal trzy godziny rozmawiając o nauczaniu języków obcych, o perspektywie lektorki pracującej 1 na 1, ale wierzę, że nauczyciele pracujący w szkołach, czy prowadzący kursy grupowe, też wyciągną coś dla siebie z tego odcinka. Choćby to – jak wspierać ucznia i zachęcać go do nauki samodzielnej pomiędzy zajęciami i dlaczego z naszej perspektywy języka zawsze uczymy się w pewnym sensie samodzielnie (to przy okazji odpowiedź na pytanie: skąd wziął się odcinek dla nauczycieli na Językowej Siłce, skupiającej się na nauce samodzielnej).
Zapewne kolejny odcinek o podobnej tematyce pojawi się nieprędko, dlatego zachęcam do tego, aby czerpać całymi garściami. Zapraszam! 🤲🏻
PS Wszystkiego najlepszego z okazji Dnia Nauczyciela / Dnia Edukacji Narodowej!
🔴 Całej rozmowy możesz posłuchać na:
Jak wygląda praca lektora?
Współpracę z lektorem Zuzanna opisała tak:
Moim zdaniem zajęcia 1 na 1 to jest taka językowa usługa premium. To jest takie językowe rzemiosło.
Lektor poświęca kursantowi maksimum swojego doświadczenia, czasu, uwagi i krok po kroku eliminuje z nim błędy, potyczki językowe i trudności na wielu różnych płaszczyznach. Zuzanna podsumowuje, że to bardzo szczególny rodzaj współpracy, ponieważ kursanci decydują się na nią z własnej woli i (zazwyczaj) chcą wyciągnąć z niej jak najwięcej.
Lekcje indywidualne mogą być bardzo skuteczną metodą nauki. Część kursantów myśli jednak, że wystarczy zapisać się na zajęcia i potem już będzie łatwo. Niestety takie myślenie jest błędne. Nauka języka to ciężka praca z dwóch stron.
Największe wyzwanie w mojej pracy to przekonanie kursanta, że czeka nas naprawdę fajna współpraca. Ale czasem trudna, bo będzie wymagać dużo czasu, zmiany nawyków oraz nastawienia. U jednych to idzie łatwo, a u niektórych jest to bardzo trudny proces, który trwa, dlatego to jest największe wyzwanie.
Zapytaliśmy Zuzannę, czy zdarzają się kursanci i kursantki, którzy myślą, że lekcje z lektorem to jedyne miejsce, gdzie odbywa się nauka języka i dopiero na pierwszych lekcjach dowiadują się, że duża i ważna część nauki języka odbywa się bez lektora?
Zuzanna odpowiada, że jest to częstsze niż się może wydawać. „Często, są to uczniowie, którzy zapisują się np. po długiej przerwie, długo nie używały języka i nagle mają z nim wielkie zderzenie. Tacy kursanci nagle czują, że angielski jest wszędzie dookoła, bo lektorka tutaj coś wysłała, pokazała… Całą godzinę, a nawet dwie rozmawialiśmy o piesku i wydaje się im, że ta godzina to jest bardzo dużo. A prawda jest taka, że tylko ta jedna lekcja to realizacja materiałów, które powinno się robić w domu.”
Nasza gościni podkreśla, że poza nauczaniem języka samego w sobie, wyposaża ucznia w materiały i techniki, aby mógł się efektywnie uczyć, co poleca wszystkim lektorom.
Jak wygląda dzień w życiu lektora językowego?
Zapytaliśmy Zuzannę, jak wygląda jej typowy dzień pracy. Z uwagi na dużą liczbę zajęć, bardzo ważne jest dla niej przygotowanie się do lekcji. Przed rozpoczęciem pracy zadaje sobie poniższe pytania:
- Z kim dzisiaj będę mieć do czynienia?
- O czym rozmawialiśmy ostatnio?
- O co mam zapytać?
- Czy na ostatniej lekcji uczeń zgłaszał jakieś problemy, uwagi, życzenia?
Myślę, że to jest dość trudna praca, ponieważ przygotowywanie się do zajęć zajmuje często drugie tyle, ile zajęcia same w sobie.
Zuzanna zauważa, że na początku przygotowanie jest bardziej czasochłonne – zbieranie materiałów, metod, technik nauczania. Wraz z biegiem czasu, praca się troszeczkę automatyzuje i jest łatwiej, ale duża część pracy to jest tak naprawdę gromadzenie materiałów, pomysłów, szablonów…
Ważne, by dążyć do tego by swoją pracę zautomatyzować i dzielić się podobnymi materiałami z różnymi kursantami, bo często mają oni podobne potrzeby, ale trzeba pamiętać, że każdy uczeń jest inny, każdy uczy się trochę inaczej, więc kluczem jest – personalizacja. 🔑
Dodatkowo trzeba cały czas brać pod uwagę to, że nie da się raz nagromadzić informacji, nawet materiałów np. artykułów, filmików, podcastów. Po kilku latach, czasem miesiącach warto znaleźć coś nowego – na czasie.
„Po pewnym czasie, nam – lektorom materiały też się nudzą 😉, dlatego szukanie nowych materiałów oraz usprawnień sprawi, żeby będzie nam się pracowało lepiej. Też jesteśmy ludźmi i czasami można po prostu popaść w rutynę.”
Życie lektora wymaga bardzo dużo mówienia i czasu pełnego skupienia, dlatego trzeba pamiętać o znajdowaniu przestrzeni na wyciszenie się i rozmowy z innymi lektorami. Wymiana spostrzeżeń, pomysłów, bardzo pomaga w tak kreatywnej pracy, jaką jest bycie lektorem językowym.
Jak wygląda praca lektora?
To jest bardzo indywidualna praca i każdy lektor, tak jak każdy kursant, jest inny. Język to życie, to jesteśmy my, to są nasze interakcje, to jest nasza tożsamość, więc warto podejść do tego kompleksowo. To jest dużo więcej niż nam się wydaje. To nie są tylko słówka z Business English, to jest dużo, dużo więcej.
Ile jest pracy poza samymi lekcjami z kursantami?
Zuzanna odpowiada: „Zdarzało się, że to było drugie tyle, bo nie miałam za dużo materiałów, doświadczenia, pomysłów i potrzebowałam dużo czasu, by te materiały zebrać. Później zaczęłam się uczyć, jak te informacje gromadzić i wykorzystywać w bardziej umiejętny sposób np. wybierać materiały, które można powielić, bo na pewno za jakiś czas trafi się nowa osoba, która będzie miała problem z tym samym zagadnieniem gramatycznym. Na początku jest to zdecydowanie więcej pracy. Później jest łatwiej, ale trzeba skupić na gromadzeniu tych materiałów.
💡 Notka dla lektorów: Stwórz folder, podziel treści i zapisuj nowe materiały, szablony w przeznaczonym na to miejscu, by łatwo było Ci do nich wrócić. Pamiętaj o naturalnym czerpaniu inspiracji z życia, przy okazji.
Na nasze pytanie, skąd bierze pomysły, Zuzanna odpowiedziała: „Nauczanie jest jakby zakodowane w mojej głowie, ja po prostu cały czas o tym myślę. Jeśli zauważę jakąś ciekawą ulotkę w muzeum, to od razu nasuwa mi się myśl: Może o tym mogłabym porozmawiać na lekcji? Robię zdjęcie, zachowuję te rzeczy. W domu patrzę czy rzeczywiście będę mogła je wykorzystać.”
Załóżmy, że ktoś przychodzi z barierą w mówieniu, ale nie jest to bariera psychologiczna, tylko bariera stricte językowa. Co byś zrobiła będąc lektorką z takim kursantem?
Nasza rozmówczyni odpowiada, że na barierę w mówieniu niestety nie ma jednej recepty, to zależy od osoby. Szczególnie jeżeli do gry nie wchodzą aspekty psychologiczne.
Każdy lektor ma swoje techniki, jak otwierać osobę z barierą w mówieniu. Dobry lektor dopasowuje ćwiczenia do osobowości i do potrzeb kursanta. Jedna osoba będzie lubiła wyzwania i przygody. Lubi, jak się ją tak troszkę popchnie, sprowokuje. Wtedy taką osobę możemy zachęcać do próbowania słowami: hej, mówisz, że nie potrafisz, a weź tak spróbuj, chociaż spróbuj, pogadaj, powiedz. Możemy spróbować zainicjować albo zasugerować jakąś sytuację, w której uczeń będzie musiał się dogadać i przekona się sam, że potrafi. Wtedy zaczyna działać taki mechanizm: Hej, jednak umiem, chcę więcej! Jednak niektóre osoby taki scenariusz paraliżuje. Bardzo ważne jest, żeby lektor to wyczuł i wiedział, jak podejść do takiej osoby.
Innym sposobem jest po prostu praktyka, np. praca z dyktafonem, praca z lustrem. Szlifowanie umiejętności nie tylko językowych, lecz także dobrą emisję głosu, język ciała, umiejętność wygłaszania przemów, prowadzenia prezentacji, kontrola swojej mimiki i gestykulacji.
Nagraj się, przyjrzyj się sobie, spójrz w lustro. Zauważ to.
By opisać tę metodę Zuzanna posłużyła się przykładem z Simsów. „Klikając w grze na lustro, dostaje się wybór: ćwicz przemowy lub ćwicz romantyczne pozy. Obie te czynności wzmocnią charyzmę Sima. Czy to nie jest idealny przykład, że w życiu też tak to działa? Jeżeli nie wiemy, jak wyglądamy, jak się prezentujemy, spróbujmy poćwiczyć. Stresuje Cię prezentacja? No to powiedz mi ją raz, drugi, trzeci. Ja zrobię notatki, pomogę Ci. To jest czas dla Ciebie. Pomogę Ci, żebyś mógł potem bez problemu już to za którymś razem z marszu po prostu powiedzieć. Są różne metody oczywiście, ale taka praktyka może być dla kogoś skuteczna.”
Pamiętajmy, że wyższe kompetencje językowe idą w parze z większą pewnością siebie w mówieniu, w czym lektor może uczniowi pomóc. Ponieważ jak wiemy – najpierw podwyższamy kompetencje językowe, później pojawia się wyższa pewność siebie. A nie na odwrót (co jest często mylone).
Dalsza część tekstu pod zapisami na nasz językowy newsletter:
Jakie narzędzia technologiczne ułatwiają Ci pracę jako lektorce, czyli jak być lektorem języka w XXI wieku?
Podejście do technologii jest różne, zależy od lektora. Jedni się trochę boją tych usprawnień, inni nie. Ja pomyślałam sobie o najnowszym odkryciu – Chacie GPT.
Czy Chat GPT jest pomocny w pracy lektora?
Nasza gościni odpowiada, że jeśli będziemy z niego mądrze korzystać, to jak najbardziej może to być bardzo pomocne narzędzie w kontekście zarówno nauki, jak i nauczania języków. Chat GPT może pomagać lektorowi wymyślać zadania, ćwiczenia, przykłady zadań czy przygotowywać listy słówek.
💡 Notka dla lektorów: Warto pokazywać kursantom, jak można efektywnie korzystać z tego narzędzia.
Jak uczeń może wykorzystać Chat GPT?
Napisz mu komunikat: Jestem na poziomie A2 z hiszpańskiego. Czy możesz ze mną porozmawiać na tym poziomie? Poprawiaj moje błędy. A on będzie to robić. 🤩 Choć warto pamiętać, że GPT lepiej radzi sobie kwestiami językowymi w wersji płatnej, 4.0 (stan na 10/23), natomiast należy mieć na uwadze, że to i inne, podobne narzędzia, stale się rozwijają.
🔴 Obejrzyj film Patryka o tym, jak krok po kroku wykorzystać wspomniane powyżej narzędzia do nauki Twojego języka ⤵︎
💡 Notka dla lektorów: Polecamy zainwestować w wersję premium GPT, ponieważ różnica technologiczna pomiędzy wersją darmową a wersją płatną jest nieprawdopodobna.
Jak sztuczna inteligencja wpłynie na ten zawód?
Jeśli chodzi o technologie i nauczanie języków, to to zawsze może być bardzo dobre usprawnienie. Bo czemu mamy ją (technologię) bojkotować, skoro ona może nam ułatwić życie? Zarówno osobie uczącej się języka, jak i nauczającej języka. Korzystajmy z tego, po to są te narzędzia, żeby nam ułatwiać życie.
Zuzanna zachęca, by włączyć w swojej przeglądarce rozszerzenie Grammarly albo LanguageTool (również szeroko opisane w filmie Patryka), które będą poprawiać nasze błędy np. podczas pisania maili w pracy. „Jeśli to ułatwi nam pracę, to czemu nie.” Jednak zaznacza, że prosi kursantów, by podczas lekcji nie korzystali z tłumacza, Grammarly itd…. Tłumaczy to kursantom tak: „Po to jesteśmy tu, na lekcji, żebyś Ty sam wiedział i się uczył, ale w pracy, jeżeli możesz, to czemu nie. Ze mną spróbuj trochę sam pogłówkować, ale w życiu na spokojnie korzystaj.”
Sztuczna inteligencja w pracy lektora – podsumowanie
Warto nie bać się nowych technologii. Jeżeli mądrze będziemy z nich korzystać, mogą nam bardzo usprawnić pracę, Warto być na nie otwartym, bo będzie ich tylko więcej.
Zuzanna przypomina: „Jeszcze kilka lat temu, przed pandemią nie było w ogóle mowy o zajęciach online. A teraz praktycznie nikt nie chce wrócić do stacjonarnych zajęć.”
Warto testować, czy lubimy korzystać z danego narzędzia, do czego lubimy je wykorzystywać.
Do wymyślania ogólnych tematów lekcji?
Tworzenia dialogów?
A może szukania materiałów?
💡 Notka dla lektorów: Możesz zapytać Chatu GPT: Jestem lektorem języka X, w czym możesz mi pomóc? I może okazać się, że wpadnie na coś nowego, nieszablonowego. Podczas korzystania z Chatu uważaj na RODO i wszelkiego rodzaju dane osobowe dotyczące kursantów, żeby nie zdradzać technologii, kim jest Twój uczeń.
Przede wszystkim nie bój się nowych technologii, one tu będą i zostaną. A są po to, by ułatwiać życie.
🔴 A jaka jest przyszłość nauki języków? W poniższym odcinku, Patryk opowiada o tym jak sztuczna inteligencja (AI) już teraz rewolucjonizuje tę branżę i jakie są możliwe scenariusze na przyszłość (tutaj wersja podcastowa na Spotify) ⤵︎
