Polska i Słowacja – dwa kraje rozdzielone wspólną granicą. Dla wielu tak podobne, że nie sposób ich odróżnić. Jednak osoba, która zna oba, wie, jak wiele rzeczy potrafi je dzielić. Dzisiaj przedstawię Ci ciekawostki na temat Słowacji, które kiedyś dla mnie samej były sporym zdziwieniem. Pod każdą ciekawostką znajdziesz minisłowniczki 📝 wzbogacające Twój słowacki o nowe słowa.
Zabawna odmiana anglojęzycznych imion i nazwisk 😜
Jedną z pierwszych rzeczy, która może rzucić Ci się w oczy podczas przeglądania słowackiej prasy, będzie odmieniane przez Słowaków anglojęzycznych imion i nazwisk. Dla mnie samej jest to nadal dosyć śmieszne, ale urocze zarazem. Zacznijmy od początku. W języku słowackim tak jak i w polskim nazwiska mężczyzn i kobiet mają swoje końcówki, np. jeżeli nazwisko mężczyzny to Kováč, to kobieta będzie się nazywać Kováčová.
I tej zasady trzymają się Słowacy przy odmienianiu zagranicznych nazwisk. Dla przykładu Britney Spears po słowacku to Britney Spearsová, a Jennifer Aniston to Jennifer Anistonová. Oprócz tego pojawiają się przypadki, w których odmienia się imiona i nazwiska. Wyobraź sobie, że stoi przed Tobą Emma Watson. Kogo widzisz? Po słowacku powiesz: Vidím Emmu Watsonovú. A teraz wyobraź sobie, że prowadzisz konwersację z przyjacielem, w której głównym bohaterem jest Brad Pitt. Po słowacku powiesz: Rozpraváme sa o Bradovi Pittovi. Czy nie brzmi to uroczo?
📝 Słowniczek
meno – imię
priezvisko – nazwisko
Na której ręce obrączka? 💍
Według słowackiego zwyczaju zarówno pierścionek zaręczynowy, jak i obrączkę nosi się na lewej dłoni, na serdecznym palcu. Kiedyś wierzono, że przez ten palec przechodzi tzw. „Vena Amoris”, czyli żyła miłości, która łączy się z sercem. Ręka ta jest również bliższa sercu, które symbolizuje romantyczność oraz silne uczucia. Dzisiaj, jak wszędzie, odchodzi się od wszelakich tradycji i można spotkać również pary, które noszą swoje obrączki na prawej ręce, ale zdecydowana większość będzie je mieć na lewej.
📝 Słowniczek
zásnubný prsteň – pierścionek zaręczynowy
obrúčka – obrączka
Samogłoskom mówimy pa, pa 🤓
Wyobraź sobie, że w języku polskim nagle zostają usunięte samogłoski, więc wyrazy są złożone jedynie ze spółgłosek. Czy jesteś w stanie wymówić jakiekolwiek słowo bez przysłowiowego połamania języka? Może być ciężko, ale spokojnie, ta sytuacja na pewno się nie pojawi (przynajmniej na razie 😉). Możesz natomiast przećwiczyć wymowę takich słów w języku słowackim, w którym istnieje ich mnóstwo. I chociaż większość z nich jest złożona z trzech liter, to zdarzają się dłuższe czteroliterowe czy pięcioliterowe wyjątki. Przeczytaj poniższe wyrazy i spróbuj wypowiedzieć je na głos:
krk – kark
stĺp – słup
prst – palec
smrť – śmierć
chlp – włos
dlh – dług
skrz – poprzez
chrt – chart angielski Greyhound
tŕň – kolec
krt – kret
A teraz spróbuj wymówić ten łamaniec językowy: Strč prst skrz krk. I jak Ci poszło?
📝 Słowniczek
jazykolam – łamaniec językowy
slovo – słowo
Dalsza część tekstu pod zapisami na nasz cotygodniowy newsletter! Zapisz się do Środowej Siłki po cotygodniową porcję skutecznych metod nauki języków: 📬⤵️
Kompot do obiadu 🍓
Czy uwielbiasz napić się świeżo zrobionego i najlepiej zimnego kompotu z owoców do obiadu w letnie dni? Ja również, ale Słowacy już niekoniecznie. I chociaż tak jak my przygotowują go do wielu obiadów, to ich celem nie jest picie, a jedzenie. Często jest on podawany jako dodatek do drugich dań, które zawierają mięso. W ten sposób zastępuje surówkę.
📝 Słowniczek
raňajky – śniadanie
obed – obiad
večera – kolacja
Słowacka szkoła – różnice w ocenianiu 👩🏻🏫
Ile radości niesie za sobą dostanie piątki z kartkówki bądź sprawdzianu, prawda? Dla słowackich dzieci nie jest to jednak powód do dumy i raczej niechętnie będą chciały pochwalić się tym rodzicom. Najlepszą oceną bowiem jest 1, a najgorszą 5.
Poznámky – Oceny:
1 – jednotka / výborný
2 – dvojka / chválitebný
3 – trojka / dobrý
4 – štvorka / dostatočný
5 – päťka / nedostatočný
Ich zachowanie z kolei jest oceniane w skali od 1 do 4:
1– veľmi dobré
2– uspokojivé
3 – menej uspokojivé
4 – neuspokojivé
Ciekawe jest również to, że szkoły podstawowe, gimnazja oraz zawodówki nie mają numerów. Ich nazwy pochodzą od ulic, na których się znajdują, a z kolei uniwersytetów od nazwisk ludzi, którzy je założyli.
Ponadto szkołę podstawową można ukończyć po czwartym bądź dziewiątym roku nauki. Jeżeli ukończysz ją po czwartym, to kolejnym etapem będzie ośmioletnie gimnazjum, po którym możesz również iść na uniwersytet. Jeżeli z kolei ukończysz ją po dziewiątym roku, to możesz wybrać, czy chcesz iść do czteroletniego gimnazjum czy czteroletniej zawodówki.
📝 Słowniczek
základná škola – szkoła podstawowa
gymnázium – gimnazjum
stredná škola – szkoła zawodowa
vysoká škola / univerzita – uniwersytet
O co chodzi z tymi włosami? 💇🏻♀️
Słowacy posiadają dwa słowa określające włosy. Pierwszym z nich jest vlas/vlasý, które oznaczają te występują jedynie na głowie. Drugim jest słowo chlp/chlpy, dla tych pokrywających resztę naszego ciała.
Różnice w książkach i filmach 📖
Jeżeli zamierzasz zabrać się za czytanie książek po słowacku, musisz wiedzieć, że styl w jakim są napisane nieco odbiega od polskiego. Wszelkie dialogi oznaczone są cudzysłowem, a nie zaczynają się od myślnika. A jeżeli interesujesz się filmem to wiedz, że oglądanie z lektorem wyda się Słowakom śmieszne, a niektórzy czasami nawet nie potrafią zrozumieć, jak możemy słuchać dwóch głosów na raz i nadal cieszyć się seansem. Dzieje się tak, ponieważ praktycznie wszystkie filmy, które zostały stworzone za granicą, dostają słowacki dubbing, do którego Słowacy są już przyzwyczajeni. Bardzo rzadko w telewizji pojawia się film z lektorem.
📝 Słowniczek
kniha – książka
film – film
Jaki sport uprawiają Słowacy? 🏒
Na Słowacji sportem narodowym nie jest piłka nożna, a hokej na lodzie. I to właśnie w tej dyscyplinie osiągają oni ogromne sukcesy. Jednymi z najbardziej znanych hokeistów są Miroslav Šatan, Marián Hossa, Zdeno Chára oraz Tomáš Tatar. Wielu Słowaków, włączając również wymienioną czwórkę, miało szansę grać w amerykańskich klubach takich jak NHL. Ponadto w 2002 roku Słowacja wygrała Mistrzostwa Świata w Hokeju na Lodzie w Szwecji.
📝 Słowniczek
šport – sport
ľadový hokej – hokej na lodzie
futbal – piłka nożna
víťazstvo – zwycięstwo
Tatry 🗻
Tatry to góry, które znajdują się po polskiej i słowackiej stronie, tworząc piękną, malowniczą granicę między oboma krajami. Ich najwyższy szczyt mieści się po stronie słowackiej. Nazywa się Gerlachovský štít i znajduje się 2654 metrów nad poziomem morza.
📝 Słowniczek
hora – góra
štít – szczyt
hranica – granica
Slovenské esperanto 🇸🇰
Na sam koniec chciałam jeszcze napisać o czymś, czego może jeszcze nie wiesz. Słowacki uważany jest za słowiańskie esperanto, a więc powinien być zrozumiały dla ludzi posługujących się językiem słowiańskim, czyli między innymi dla Polaków czy Czechów. Czy po zapoznaniu się z odrobiną tego języka, jesteś w stanie stwierdzić, że zrozumienie rodowitego Słowaka byłoby łatwizną? Daj znać w komentarzu, co uważasz! A po więcej językowych ciekawostek wpadaj na Instagram Językowej Siłki!
✍️ Autorka tekstu Słowacja ciekawostki: 10 tajemnic języka i kultury:
Blanka Bielawska
