Co sprawia najwięcej problemów w nauce szwedzkiego? Pewnie szwedzka wymowa spędzająca Wam sen z powiek! Gdzie można ćwiczyć wymowę i jak ją trenować?
Są takie dźwięki w języku szwedzkim, które natychmiast zdradzają, że wypowiadający je człowiek nie pochodzi ze Szwecji. Wiele osób chce brzmieć perfekcyjnie i to powoduje blokadę na pierwszej linii frontu, czyli w komunikacji z rodzimymi użytkownikami języka. Szwedzka wymowa jest ważna i trzeba jej poświęcić wiele uwagi, jednak nie powinno to blokować dalszej nauki. Jeśli natomiast jesteś perfekcjonistą, to na pocieszenie warto dodać, że można tak wytrenować szwedzką wymowę, by brzmieć niemal jak prawdziwy Szwed. Dowód pojawi się już wkrótce – w tym tekście.
Szwedzka wymowa: co w niej trudnego?
Szwedzka wymowa i zasady nią rządzące są zupełnie inne niż w języku polskim. Szwedzki to język, w którym pojawiają się zupełnie nowe dźwięki, co powoduje, że trzeba brzmieć tak, jak nigdy wcześniej się nie brzmiało.
Szwedzki alfabet składa się z 29 liter, a dźwięków jest aż 40! Zaskoczyć mogą nowe samogłoski – w języku szwedzkim znajdziemy å, ö, ä.
Kiedy już pojmiemy podstawę – szwedzki alfabet i brzmienie pojedynczych samogłosek – dowiadujemy się o tym, że w języku szwedzkim samogłoski występują w dwóch wariantach: długim i krótkim. Szwedzkie długie samogłoski brzmią dla polskiego ucha wręcz nienaturalnie i trzeba się z nimi nie tylko oswoić, ale dobrze zapoznać. Jeśli się pomylimy i użyjemy złej długości, zmienimy znaczenie słowa.
Takimi przykładami są:
glass (‘lody’) – glas (‘szklanka, szkło’)
val (‘wybory’) – vall (‘wzniesienie’)
väg (‘droga’) – vägg (‘ściana’)
ful (‘brzydki’) – full (‘pijany’)
Skąd mamy wiedzieć, kiedy czytać je krótko lub długo? Wszystko zależy od głoski, które w danym słowie następują po samogłosce. W przypadku słowa glas po samogłosce występuje tylko jedna spółgłoska. W takim przypadku samogłoskę należy wyciągnąć jak najdłużej, by stała się długa. Jeśli jednak po samogłosce będą występować dwie spółgłoski – jak w przypadku słów kort, gilla czy katt – samogłoska będzie krótka i przeczytamy ją szybko. Jeśli chcesz usłyszeć, jak to brzmi, zobacz film o długich i krótkich samogłoskach.
Ale to jeszcze nie wszystko. Kiedy z wielkim zadowoleniem zasiadamy do czytania pierwszych tekstów, szybko następuje zdziwienie. Niektóre słowa, mimo obecności tych samych liter, czyta się inaczej. Winne są temu samogłoski miękkie i twarde. Kiedy będziecie zgłębiać to zagadnienie, Waszym przyjacielem stanie się poniższa piramida… więc od razu ją sobie pobierzcie w dobrej rozdzielczości, wydrukujcie i powieście nad łóżkiem!
Niestety najtrudniejsze jeszcze przed nami, bo oto objawia się intonacja i akcentowanie; pojawiają się też problematyczne dźwięki, takie jak końcówka -rd czy słynny sj-ljudet, na którym opierają się najtrudniejsze szwedzkie łamacze językowe. Zobaczcie, jak z tym najtrudniejszym poradziła sobie Polka, Emilia Długa – lektorka ze szkoły Dalarna.
Sju sjösjuka sjömän sköttes av sjuttiosju sköna sjuksköterskor på det sjunkande skeppet Shanghai.
Teraz już wiesz, że mimo tych wszystkich wspomnianych trudności, można nauczyć się szwedzkiego na naprawdę wysokim poziomie. Słyszysz u Emilii obcobrzmiący akcent? Nie czuj więc zniechęcenia, bo wszystko można wytrenować, szwedzką wymowę również!
Szwedzka wymowa: „Zrozumieją cię, nawet jeśli masz kwadratowy akcent”
– Akcent wcale nie jest najważniejszy – powiedziała mi Emilia. I to prawda!
Nim zasiądzie się do nauki, trzeba odpowiedzieć sobie na bardzo ważne pytanie: po co tak naprawdę uczysz się języka obcego? Chcesz zostać zrozumiany, chcesz się dogadać, chcesz mieć możliwość załatwienia różnych spraw i zaspokojenia swoich potrzeb? W takim razie nie przejmuj się idealną wymową.
Zdaniem Emilii (i nie tylko jej, bo ten problem pojawia się często) przy nauce języka obcego wiele zależy od indywidualnych predyspozycji. Osoby uzdolnione muzycznie mają pewnego rodzaju łatwość w naśladowaniu akcentów. Nie oznacza to jednak, że ci mniej utalentowani nie mogą nauczyć się odtwarzać melodii w poprawny sposób. Wymowę można wyćwiczyć do tego stopnia, że będzie brzmiała naprawdę dobrze. W pierwszej kolejności trzeba opanować poprawny sposób wymawiania pojedynczych słów, a dopiero następnie pracować nad melodią całego zdania.
Jak dodaje Emilia, jedyne korzyści płynące z doskonałej wymowy to zachwyty Szwedów – doskonałość w żaden sposób nie przekłada się na umiejętności komunikacji. Dla Szwedów twój akcent nie ma znaczenia, dopóki cię rozumieją.
A Szwedzi zrozumieją cię, nawet jeśli masz kwadratowy akcent!
Co zrobić, by brzmieć bardziej po szwedzku?
Garść porad od Emilii:
- Przyzwyczaj aparat mowy do nowych dźwięków. Czytaj na głos i staraj się powtarzać po lektorze, naśladując w ten sposób jego wymowę.
- Oglądaj szwedzkie materiały wideo z napisami i zwracaj uwagę na to, w jaki sposób wymawiane są poszczególne słowa.
- Słuchaj muzyki po szwedzku i staraj się spontanicznie śpiewać razem z artystą, nawet jeśli postrzegasz siebie samego za muzyczny antytalent.
- Zwróć szczególną uwagę na długie i krótkie samogłoski. To one sprawiają, że język szwedzki jest tak melodyjny!
- Nie wstydź się swojej wymowy! Możliwe, że początkowo wyda Ci się ona nieco koślawa, to z czasem stanie się coraz lepsza. Musisz oswoić się z brzmieniem nowego języka.
- Nie wymagaj od siebie zbyt dużo! Początki zawsze są trudne.
Jak zacząć przygodę ze szwedzką wymową?
Słuchać lektora, powtarzać, powtarzać i jeszcze raz powtarzać. Polecaną metodą jest to, aby na początek starać się brzmieć jeszcze bardziej szwedzko niż niejeden Szwed. Przesadzać, przeginać, postawić na hiperpoprawność. Posłuchajcie, jak zachęca do ćwiczeń Sigun Boström:
Na co dzień nikt tak nie mówi! Momentami Sigun brzmi wręcz nienaturalnie, ale dzięki takim ćwiczeniom nauczysz się poprawnie wszystkich szwedzkich dźwięków. Z czasem zejdziesz nieco z tonu, a wymowa stanie się naturalna… i szwedzka!
Akcentowanie!
Bardzo ważnym elementem wymowy jest akcentowanie słów. Jeśli będziemy robić to błędnie, możemy zostać niezrozumiani, dlatego przywiąż do tego szczególną wagę!
Gdzie sprawdzać wymowę szwedzkich słówek?
Jest w sieci kilka miejsc, w których możesz sprawdzić wymowę zarówno słówek, jak i całych zdań.
Lexin
Lexin to słownik języka szwedzkiego. Po wpisaniu słówka, po prawej stronie panelu pojawiają nam się: znaczenie, synonimy, złożenia i przykłady użycia i zdań. Przy pogrubionym słówku szukaj „LYSSNA”. Tam możesz odsłuchać poprawnej wymowy.
Svenska Akademin Ordböcker
SAO to zdecydowanie ulubione miejsce filologów szwedzkich, w końcu hasło portalu głosi: „Sök i tre ordböcker på en gång” („Szukaj w trzech słownikach na raz”). Po wpisaniu słówka, przy haśle, pojawiają się graficzne symbole małych głośniczków. Wystarczy je wcisnąć.
Forvo
Forvo to doskonałe narzędzie do sprawdzania wymowy w wielu językach, nawet tych rzadkich (choć zasób słów będzie znacznie mniejszy). Całkiem pokaźną liczbę słów i zdań zgromadzono po szwedzku. Warto tu zaglądać, bo przy popularnych słówkach, jak na przykład går, nagrań jest bardzo dużo i jest to przegląd wszystkich akcentów z całej Szwecji.
Uttal.se
Najlepsza na start strona Uttal.se została stworzona właśnie do ćwiczenia pojedynczych dźwięków (samogłosek i spółgłosek), akcentów i melodii. Większość filmów z tej strony można odnaleźć na YouTube.
Google Translate
Tak, możecie sprawdzić wymowę w Tłumaczu Google. Warto jednak pamiętać, że czytać Wam będzie symulator mowy!
Niektóre szwedzkie słówka potrafią zaskoczyć
Jeśli uczysz się już szwedzkiego (lub swoją przygodę dopiero rozpoczynasz), ten webinar w wykonaniu Emilii Długiej, lektorki w szkole języka szwedzkiego Dalarna, może Cię zaskoczyć. Przekonaj się, czy na pewno wszystkie szwedzkie słowa i zwroty czytasz prawidłowo.
„Brzmieć jak Szwed” – kilka porad od Daniela Gaszewskiego
Jeśli korzystacie z Facebooka, koniecznie zajrzyjcie na prezentację live Daniela Gaszewskiego – autora strony Szwedzki Start. Daniel dzieli się tam kilkoma bardzo cennymi poradami m.in. na temat tego, jak wymawiać poprawie typowo szwedzkie samogłoski lub skąd wiedzieć, na którą sylabę pada akcent. Omawia także najczęstsze błędy związane ze szwedzką wymową. Wiecie, że Polacy mają kilka swoich „ulubionych liter”, które sprawiają im najwięcej problemów?
Trenuj z aplikacją
Kolejnym ciekawym rozwiązaniem jest wykorzystanie do nauki aplikacji Babbel. Kurs szwedzkiego jest dostępny po zmianie języka aplikacji na angielski. Podczas treningów językowych aplikacja zmusza nas do powtarzania na głos słówek i zdań. Można też przejść kurs wymowy.
Aldona
Artykuły gramatyczne powstają na kanwie współpracy z dziewczynami ze szkoły języka szwedzkiego Dalarna 🤝🇸🇪
