Chag Chanuka Sameach! Wesołej Chanuki!

Chag Chanuka Sameach! Wesołej Chanuki! Chanukę obchodzi się przeważnie w grudniu, dlatego wpis świąteczny wydaje się być dobrym wprowadzeniem tematyki hebrajskiej/ żydowskiej do tego portalu.

Powstanie święta Chanuka wiąże się z księgą Machabeuszy, która mówi o tym, jak hellenistyczni Seleukidzi próbowali wprowadzić posąg Zeusa (zamiast kultu niematerialnego JHWH) w Świątyni Jerozolimskiej (zakazali też obrzezywania dzieci i oskarżyli o mord rytualny). Żydzi oparli się jednak próbom hellenizacji, a powstanie Machabejskie zakończyło się wyzwoleniem Judei od Greków w 165 roku p.n.e. Świątynia Jerozolimska, którą król Antioch IV Epifanes przemienił na miejsce kultu greckiego, została rytualnie oczyszczona i na nowo poświęcona.

Ile trwa Chanuka?

Według Talmudu po oczyszczeniu Świątyni kapłani (kohenim) stwierdzili, że zapas oleju do siedmioramiennego świecznika świątynnego wystarczy tylko na jeden dzień. Jednak, w cudowny sposób, olej ten palił się aż przez osiem dni – tyle czasu trwa Chanuka i każdego dnia zapala się kolejną świeczkę (przy pomocy pomocniczej świeczki szamasz).

Jak obchodzi się Chanukę?

Najczęściej je się tłuste (skojarzenie z olejem do chanukiji) placki ziemniaczane (latkes) i pączki (sufganijot), dzieci grają o cukierki w drejdel (sewiwon) – bączek z napisami N(es) G(adol) H(aja) Sz(am) (’zdarzył się tam wielki cud’): נס גדול היה שם. Jeśli święto to obchodzi się w Izraelu, wówczas używa się zamiast Sz literki P, gdyż oznacza ona 'tutaj’ (פה). Każdy dzień jest dobrym pretekstem do dostawania prezentów, spotkania z najbliższymi i objadania się 😉

Dlaczego Chanuka?

Chag ha-Chanuka (חג החנוכה, 'święto poświęcenia’) oraz chinuch (חינוך, 'edukacja’), mechunach (מחונך, 'dobrze wychowany’), mechanech (מחנך, 'wychowawca’), a także chonech (חונך, 'coach’) wywodzą się z jednego rdzenia ch-n-ch/k w hebrajskim biblijnym powiązanym z poświęcaniem (też w językach europejskich, na przykład w angielskim, widać takie powiązanie między edukacją – 'education’ a poświęceniem – 'dedication’: wywodzą się z indoeuropejskiego *deuk-, oznaczającego przywodzenie, prowadzenie). Chanuka upamiętnia właśnie odzyskanie Świątyni Jerozolimskiej z rąk Greków, a następnie poświęcenie ołtarza (חנוכת מזבח, chanukat mizbach). Machabeusze (מכבים, ’makabim’), którzy zaczęli powstanie przeciwko Grekom – do dzisiaj kojarzą się z siłą, odwagą – i stanowili wzór do naśladowania w początkach powstawania państwa Izrael (Izraelczycy mieli dzielnie walczyć o kraj i ciężko pracować np. w kibucach, żeby zbudować Izrael według swoich marzeń).

💡 Ciekawostka: Izraelskie drużyny piłkarskie często noszą imię Machabeuszy (np. Maccabi Tel Aviv, Maccabi Haifa…).

Skoro zainteresował Cię temat wschodniej kultury, bardzo możliwe, że poniższe artykuły Językowej Siłki również mogą okazać się dla Ciebie wartościowe (kliknij tytuł, aby przejść do tekstu):

1. Bliski Wschód szlakiem kawy
2. 3 ciekawostki o języku hebrajskim, o których zapewne nie wiesz
3. Język hebrajski podstawy: Hebrew Starter Pack