język hebrajski

Język hebrajski – pierwsze kroki: Hebrew Starter Pack

Pierwsze kroki w hebrajskim. Czym różni się język hebrajski od polskiego? Czego się po nim spodziewać? Jakie trudności napotkamy i jak sobie z nimi radzić? Po jakie pomoce sięgać, gdy coś nie jest jasne? Przed wami wstęp do hebrajskiego i wskazówki dla początkujących.

W tym wpisie dowiecie się, jak się myśli po hebrajsku. Będzie tu trochę o alfabecie, gramatyce (brak czasownika „być” w czasie teraźniejszym, brak przypadków na szczęście, przyimki, rdzenie, nieduża liczba końcówek osobowych, przepis na zbudowanie zdania) wraz z użytecznymi grafikami w jednym miejscu. Jest to oczywiście dość skrótowy rzut okiem na ten fascynujący język, jednak starałem się zawrzeć najważniejsze rzeczy, z którymi będziecie mieć lub już macie do czynienia w języku hebrajskim, a także pewne wskazówki, jak przyspieszyć cały proces nauki.

Dla osób, które się już będą czuły na siłach, polecam wpis o materiałach do samodzielnej nauki języka hebrajskiego poprzez całkowite zanurzenie.  Z kolei na sam początek na pewno warto znać linki do słowników: iwrit (hebrajsko-polski) i morfix (hebrajsko-angielski), a także do stron z podstawowym słownictwem: Free online Hebrew Dictionary  i wyrażeniami: in-hebrew Zachęcam też do odwiedzania strony: Klub Hebrajski na Facebook’u.

Alef bet: alfabet hebrajski 

Alfabet hebrajski składa się z 22 liter. Nauka nowego pisma może stanowić pewną trudność. Zwróćmy jednak uwagę, że każdą literę pisze się oddzielnie, więc łatwo będzie je odróżnić. Stanowi to moim zdaniem przewagę nad innym językiem semickim – arabskim, w którym litery się ze sobą łączą w „sznureczki” i przyjmują różne kształty w zależności od tego, czy są na początku, w środku albo na końcu słowa. W przypadku hebrajskiego jedynie kilka liter (כ kaf, מ mem, נ nun, פ pe, צ cadi) przyjmuje na końcu wyrazu inną graficznie formę, zwaną sofit – końcową (כ-ך, מ-ם, נ-ן, פ-ף, צ-ץ). Nie rozróżnia się liter wielkich i małych, co jest pewnym plusem – mniej do nauki. Jednak litery drukowane i pisane mogą niekiedy się bardzo różnić (niektórym wystarcza nauka drukowanych liter).

Trzeba uważnie przyjrzeć się podobieństwom i różnicom między literami: ב bet i כ kaf, ם mem i ס samech, ה he i ח chet (słabsze „ha” jest niedomknięte). Drukowane ר resz i ד dalet są bardzo podobne, ale ר resz jest bardziej zaokrąglone, a ד dalet to kreska na kresce. Pisane gimel i zajin wyglądają jak odbicia lustrzane. Pomocne mogą się okazać również skojarzenia w wyglądzie liter, zresztą pochodzą one od przedstawień obrazkowych, co zachowało się w ich nazwach, na przykład bet to 'dom’, więc literkę ב bet można sobie wyobrazić jako domek (lub przynajmniej otwarty namiot), natomiast כ kaf to 'otwarta dłoń’. Polecam piosenkę o alfabecie z tłumaczeniem, która opiera się na skojarzeniach (ale tylko bet, gimel, dalet, ’ajin, resz pokrywają się z pochodzeniem tych liter) – można też wymyślać własne. W sieci  znajdziecie też gotowe kursy np. Hebrew: Absolute Beginners.

Kilka liter wymawia się współcześnie tak samo (t – tet i taw; gardłowe ch – chet i kaf; k – kaf i kof; s – szin i samech; w – bet i waw). Niektóre litery mają przypisane aż dwa dźwięki, zależnie od wyrazu (często określa to gramatyka) wymawia się któryś z nich: bet – ב (b,w), pe – פ (p,f), kaf – כ (k,ch), szin – ש (sz,s). Jest kilka dźwięków dla nas nowych. Są to gardłowe ch (chet i chaf), ’ajin oraz alef. Jednak alef we współczesnym hebrajskim jest niemy, a od wymowy ’ajin się powszechnie odchodzi; będą to więc „puste” miejsca. Słabego he ה na końcu wyrazu nie czytamy.

Pewnie już zauważyliście, że w alfabecie czegoś brakuje, mianowicie samogłosek. Może to utrudnić wyłapanie z jakim wyrazem mamy do czynienia, na szczęście jednak niektórych liter używa się jako samogłosek: waw może pełnić rolę [u] lub [o], a jud rolę [i];  jednak tylko czasami, więc trzeba wiedzieć kiedy. Nie należy się jednak tym przejmować i na przykład na początku nauki skoncentrować się bardziej na podstawach komunikacji. Błędy w zapisie będą stopniowo znikać, zwłaszcza gdy wejdziemy głębiej w język i poznamy zasady gramatyczne. Gramatyka pomaga w prawidłowym czytaniu nawet nowo poznanych wyrazów, gdyż układy samogłosek w wyrazach zależą właśnie od gramatyki. W Biblii, słownikach i czasami podręcznikach pojawiają się także pomocnicze kropki (pod lub nad literkami) – nikudy, które podpowiadają jaką samogłoskę przeczytać. Ważniejsze z nich:
Język hebrajski

Po hebrajsku czyta się od prawej do lewej. Jeśli ktoś jest leworęczny, być może ucieszy się, że może pisać piórem bez rozmazywanie atramentu dłonią. Dobra wiadomość także dla praworęcznych: jeśli zmieniamy kierunek pisania lub rękę, którą piszemy, wpływa to na bardziej równomierną pracę naszych półkul 😉

Język hebrajski

Język hebrajski gramatyka

Zaskakujący może się wydawać na początku brak czasownika być w czasie teraźniejszym. Zresztą czas teraźniejszy to tak naprawdę imiesłowy (czyli dosłownie tłumacząc powiemy: „ja uczący się„). Wystarczy zestawić ze sobą podmiot i orzeczenie. Pamiętajmy, że najpierw pojawi się podmiot (to, o czym mówimy), a potem orzeczenie (to, co o tym chcemy powiedzieć). Dlatego też przymiotnik następuje po rzeczowniku i wygląda to mniej więcej tak „kot ładny„, „czy ja [jestem] stróżem brata mojego?”. Z kolei czasownika mieć nie ma w ogóle (jest na to specjalna konstrukcja). Posiadanie wyraża się poprzez specjalną konstrukcję z użyciem partykuły oznaczającej jest

Czasownik być i wyrażanie własności przedmiotów

W języku hebrajskim „być” (להיות lihjot, rdzeń: היה he-jud-he) nie ma w ogóle czasu teraźniejszego. Tworzy się go przez zestawienie podmiotu i orzeczenia (bez spójki jesti tak zamiast powiedzieć „kot jest ładny”, powiemy „kot ładny” itd. (Może to komuś przypominać język rosyjski.) W miejscu orzeczenia może pojawić się czasownik, imiesłów, przymiotnik, a nawet inny rzeczownik. Poniżej odpowiednie przykłady:

הוא למד hu lamad on się uczył
הוא לומד hu lomed on się uczy (dosłownie: 'on uczący się’)
הוא יפה hu jafe
on (jest) ładny
הוא תלמידה hu talmid on (jest) uczniem

Należy pamiętać o szyku: najpierw podmiot (to o czym mówimy), a następnie orzeczenie (to, co o nim mówimy).


💡 Ciekawostka: W hebrajskim biblijnym było nieco inaczej: typowym szykiem zdania było VSO (np. וַיֹּאמֶר דָּוִד wa-jomer Dawid ’a następnie Dawid powiedział’. Stylizacja biblijna jest często kalką gramatyki biblijnej i podaje: „i rzekł Dawid”. Za pomocą kolejności w zdaniu rozróżniano, czy chodzi o czynność/stan (מלך דוד melech Dawid, czyli 'Dawid jest królem’), czy o predykat (דוד המלך Dawid ha-melech, czyli 'król Dawid’, David the king). 


Współcześnie pozostaje nam zwracać uwagę na rodzajnik określony ha ה (który stawiamy przy każdym wyrazie „mieszczącym się” w danym, określanym obiekcie):


חתול חכם chatul chacham –  kot [jako gatunek] jest ładny lub (częściej) jakiś ładny kot
החתול חכם ha-chatul chacham ten kot jest ładny
החתול החכם ha-chatul ha-chacham ten ładny kot


Dzięki temu, że ha- doklejamy do każdego wyrazu wchodzącego w obręb określanego przedmiotu, a więc החתול היפה (ha-chatul ha-jafe) to ’ten ładny kot’, podczas gdy החתול יפה (ha-chatul jafe) znaczy ’ten kot jest ładny’. Taki zabieg ułatwia sprawę, gdyż w hebrajskim nie ma „jest”, a w tłumaczeniu pojawi się
 już, po tych wyrazach, z doklejonym ha-.

Jest jednak jedna sytuacja, gdy da się utworzyć czas teraźniejszy od czasownika „być” (להיות-lihjotzobacz pełną odmianę) –  w żydowskiej pieśni religijnej Adon olam (’Pan świata’) pojawia się fragment: „on był (haja), on jest (howe), i on będzie (jihje) w chwale” (וְהוּא הָיָה וְהוּא הוֹוֶה וְהוּא יִהְיֶה בְּתִפְאָרָה). Jednak standardowo howe tłumaczy się jako '[czas] teraźniejszy’. Z tego samego rdzenia (he- jud- he היה) pochodzą też czasowniki:

  • w odmianie biernej  nif’al: 'stał się’ (נהיה nihjazobacz pełną odmianę) posiada jedynie czas przeszły,
  • w odmianie intensywnej pi’el: 'stanowić’, 'konstytuować’ (להוות lehawotzobacz pełną odmianę) w czasie przyszłym przyjmuje formę 3. osoby יהוה (jehawe  – ’będzie stanowił’) i są to te same litery, co w Imieniu Boga.

Wyrażanie posiadania

Z mieć problem jest jeszcze większy. Nie ma dosłownego odpowiednika dla polskiego czasownika. Do wyrażania posiadania używa się specjalnej konstrukcji: gdy chcemy powiedzieć „kot ma jedzenie”, powiemy jesz le-chatul ochel (יש לחתול אוכל), czyli 'jest (there is) kotu jedzenie’. ל le jest przyimkiem, którego używamy, chcąc odpowiedzieć na pytanie „dokąd?” (np. e-Jisrael ’do-Izraela’ לישראל) lub „komu? czemu?” (np. le-chatul לחתול, mi’-’li לי ’kotu’ ). Jeżeli chcę powiedzieć, że mam kota, będzie wyglądało to następująco: jesz li chatul ’jest mi kot’ יש לי חתול. W czasie przeszłym i przyszłym pojawi się z kolei odpowiednio odmieniony czasownik być (np. był mi kot, czyli 'miałem kota’).

Jeżeli ktoś zna trochę rosyjski, przyjdzie mu na myśl rosyjskie у меня кошка (u mienia koszka ’u mnie kot’ czyli właśnie 'mam kota’). Ciekawe jest powiązanie istnienia i posiadania w języku hebrajskim, ale wystarczy że spojrzymy na język polski, tu negatywne zdania egzystencjalne zaczynają się od nie ma… (np. nie mam czasu i czasu nie ma, czyli nie istnieje).

O posiadaczu pewnej cechy (np. uroku osobistego) powiemy (בעל (קסם אישי ba’al (kesem iszi). בעל ba’al to dosłownie 'pan’, 'właściciel’, a abstrakcyjny rzeczownik od niego utworzony to בעלנות ba’alanut – ’posiadanie’. W starożytności nazywał się tak kananejski bóg Ba’al i aż do dziś ba’al to także 'mąż’.

konstrukcja dopełnieniowa (smichut)

Czymś ważnym w hebrajskim jest konstrukcja dopełnieniowa. Jest to złożenie dwóch rzeczowników, za pomocą których nieco bardziej opisowo mówimy o jakiejś rzeczy: drugi z nich określa pierwszy. Uwaga! pojawiają się drobne zmiany w wymowie ([bajt] > [bejt]) lub w końcówce pierwszego wyrazu: w r. żeńskim l. poj. -a ה zmienia się w -at ת, a w r. męskim l. mnogiej ים -im zmienia się w י -ej. Przykładami mogą być dość oczywiste dla nas złożenia: jak: ראש משפחה (rosz miszpachagłowa rodziny’). Jednak często znaczenie całego złożenia odbiega od znaczenia poszczególnych części:

עוגת גבינה – ugat gwina (’sernik’, dosłownie: 'ciasto sera’);
תפוח אדמה – tapuach adama (’ziemniak’, dosłownie: „jabłko ziemi’);
בית ספר – bejt sefer (’szkoła’, dosłownie: 'dom książki’);
בית כנסת – bejt kneset (’synagoga’, dosłownie: 'dom zgromadzenia’);
בית קברות – bejt kwarot (’cmentarz;, dosłownie: 'dom grobów’);
בית קפה – bejt kafe (’kawiarnia’, dosłownie: 'dom kawy’);
ספר לימוד – sefer limud (’podręcznik’, dosłownie: 'książka uczenia’);
ראש ממשלה – rosz memszala (’premier’, dosłownie: 'głowa rządu’);
עורך דין – orech din (’prawnik’, dosłownie: 'przygotowujący prawo’).

Hebrajskie rzeczowniki mają rodzaj męski i żeński oraz liczbę mnogą i pojedynczą. Uzyskujemy je przez odpowiednie końcówki: ה –a to końcówka żeńska (od razu możemy skojarzyć z polskim rodzajem żeńskim), natomiast ים –im i ות –ot to odpowiednio męska i żeńska końcówka liczby mnogiej. Takie końcówki dodaje się też  do przymiotników i imiesłowów, chociaż rodzaj żeński może przybrać też inną końcówkę (w większości imiesłowów i w niektórych przymiotnikach będzie to ת –et). Jak więc widzimy, mamy mało do zapamiętania. Przyjrzyjmy się przykładom:

  • kot (chatul-a/-im/-ot), duży (gadol/ gdola/ gdolim/ gdolot), wstający (kam-a/-im/-ot);
  • nauczyciel (more, mora, morim, morot), ładny (jafe, jafa, jafim, jafot), robiący (ose, osa, osim, osot) – w przypadku, gdy ostatnia spółgłoska w rdzeniu jest ה, rodzaj męski i żeński l.poj. pisze się tak samo ale inaczej czyta;
  • napis (-/ktowet/-/ktowot), izraelski (israeli-t/im/ot), piszący (kotew-et, kotwim, kotwot).

Język hebrajski

Liczba podwójna występuje tylko dla niektórych rzeczy, które naturalnie są parzyste (części ciała np. uszy; ubrania np. spodnie to przecież dwie nogawki…) i jest im przypisana końcówka יים -ajim (oznajim – ’uszy’, miszkafajim – 'okulary’, michnasajim – 'spodnie’, sza’atajim – 'dwie godziny’…). W ramach ciekawostki można zwrocić uwagę, że Jeruszalajim (’Jerozolima’) też wydaje się mieć taką końcówkę, na co „narzekał” poeta Jehuda Amichaj, pisząc w jednym z wierszy: „Jerozolimo, dlaczego jesteś podwójna, przecież ja [אני – ani] jestem jeden a nie dwa-mnie [אניים – anajim]”.

Kolejna dobra wiadomość to brak przypadków, które potrafią uprzykrzyć życie (powszechnie narzekają na nie osoby uczące się niemieckiego, a w językach słowiańskich jest jeszcze gorzej). Prawdopodobnie występowały kiedyś w odległej starożytności, ale już nawet w biblijnym pozostały tylko pozostałości w postaci lokatywnego he (a więc mamy בית bajit – 'dom’>  ביתה bajta – 'do domu’; podobnie w przypadku kierunków, np. ימין jamin – 'prawy’> ימינה jamina – 'w prawo’). Poza tym zamiast przypadków używamy po prostu przyimków. Nie powinno być z nimi większych trudności. Musimy mieć co prawda na uwadze pewne różnice między hebrajskim a polskim odnośnie do tego, jakiego przyimka użyć. Jednak krotko mówiąc, hebrajski okaże się łatwiejszy: jest językiem bardziej regularnym, więc problematyczne kwestie będzie można szybko rozstrzygnąć. Tak jest np. w przypadku przyimków: ל ’le’ (’do’) i ב ’be’ (’w’):

–  ל le- do odpowiada na pytania „dokąd? komu? czemu?”’ (np. mówi się „do” kogoś 😉 ), a więc gdy mówimy, że idziemy do biblioteki, na uczelnię, w góry. Po polsku mamy więc pewne nieuzasadnione zamieszanie, podczas gdy po hebrajsku mówiąc dokąd idziemy zawsze użyjemy po prostu ל le (np. לחנות le-chanut do sklepu), chyba że rzeczywiście się już wdrapiemy na budynek naszego wydziału.

ב be- w odpowiada na pytanie „gdzie?”. Użyjemy tego słowa, nawet jeśli po polsku mamy na konferencji, na mieście, w góry. Użyjemy tego przyimka nawet jeśli chcemy określić lokalizację w czasie (po polsku: w danej epoce, o jakiejś godzinie).

Innym przyimkiem związanym z miejscem jest me מ (’z’, odpowiadający na pytanie ’skąd?’). Jedna z uczennic wpadła na zajęciach na mnemotechnikę: „ani me, ani be” co przypomina polskie nie (po)wiem nic, ani me ani be, ale po hebrajsku użyjemy np. tak: ani me-Warsza (אני מוורשה, 'jestem z Warszawy’), ani be-cheder (אני בחדר, 'jestem w pokoju’). Z racji braku przypadków dojdą też przyimki, których odpowiedników nie znajdziemy w języku polskim:

של szel używamy odpowiadając na pytanie „czyj?” (np. [chatul] szel Marek – '[kot] Marka’), można się wspomóc angielskim, gdzie występuje of (np. of Marek).

את et używamy odpowiadając na pytanie „kogo? co?” (dopełnienie bliższe, np. [ani roe] et Marek – ’'[widzę] Marka’). Jeden z założycieli państwa Izrael, Dawid ben Gurion chciał usunąć 'et’ z języka hebrajskiego, gdyż uważał, że i bez tego zdania byłyby równie zrozumiałe.

W tekstach hebrajskich nie znajdziemy pojedynczych liter (wyrazów jednoliterowych). Przyimki, jeśli składają się tylko z jednej litery, łączymy z kolejnym wyrazem (np. למארק le-Marek – ’Markowi/ do Marka’, בבית  be-bajt  „w mieście”).  Przyimki możemy odmieniać przez osoby, np. 'we mnie’ to בי bi, 'w nim’ to בו bo. Podobnie ze wspomnianym już przyimkiem le: odpowiada na pytanie „dokąd? komu? czemu?”, a więc 'do mnie’ lub 'mnie/mi’ to לי li, a 'do niego’ lub '(je)mu to לו lo. Zaimek dzierżawczy zbudujemy podobnie, skoro już wiemy, że szel to takie angielskie of: 'mój’ to szeli, a 'jego’ to szelo. Końcówki osobowe będą się powtarzać dla rożnych słówek. Możemy przez nie odmieniać także rzeczowniki (np. 'kot’ to chatul, a 'mój kot’ to chatuli).

Odmiany przyimków znajdziesz na stronie: pealim.com/dict/prepositions. Polecam porównać odmianę עַל al (’na, o’) i ל le (’do, ku’), bo są dwie grupy przyimków, w pierwszej (na przykład al) mamy jeszcze dodatkowe jud przed końcówką osobową.

Istota języka hebrajskiego – rdzenie

Tak jak inne języki semickie (np. arabski), hebrajski jest językiem rdzeniowym. Oznacza to, że odmiana w tym języku wygląda nieco inaczej niż w większości znanych nam języków. Końcówki osobowe (inaczej niż w polskim) są stałe, a podział na odmiany wynika z kwestii semantycznych (znaczeniowych), a nie przypadkowych zależności historyczno-fonetycznych (chociaż także i w hebrajskim są pewne wyjątki, np. gardłowe głoski wymuszają nieco modyfikację wymowy, ale i to da się ująć w reguły, natomiast odmiana w języku polskim wydaje się składać z samych wyjątków).

Rdzenie są to najczęściej trzy spółgłoski, które zależnie od odmiany nabierają odpowiedniego znaczenia.  Listę wielu czasowników znajdziesz na stronie: iwrit.pl/czasowniki. Z kolei na stronie pealim.com możesz też wpisać jakiś wyraz w wyszukiwarce, a narzędzie poda Ci, jaka to odmiana (możesz zobaczyć pełną odmianę danego czasownika), znaczenie, osoba oraz czas. Czasownik odmienia się przez trzy czasy w siedmiu binjanach (koniugacjach) – modyfikują one znaczenie rdzenia (czasownik może być zwrotny, kauzatywny itp.) poprzez odpowiednie przedrostki (np. jit/ hit/ mit to przedrostki zwrotne) oraz układ samogłosek:

Język hebrajski
Jeśli znamy nazwę odmiany – binjanu (בניין), możemy też łatwo się domyślić, jak będzie wyglądał czasownik w czasie przeszłym, gdyż nazwy binjanów to rdzeń pe-’ajin-lamed (פעל P ’ L) odmieniony przez wszystkie binjany w 3 osobie l. poj. czasu przeszłego. Jest taką formą, którą standardowo spotkamy w słownikach. Jeżeli jednak nie wiemy jak przekształcić czasownik do takiej formy, bez obaw, słownik morfix sobie z tym poradzi (narzędzie rozpoznaje, jakiego słowa jest to odmiana). Końcówki osobowe czasu przeszłego są takie same w każdej odmianie, więc przykład pierwszej odmiany:


Na rdzeniach bazują też inne części mowy, więc ostatecznie otrzymujemy znaczną grupę wyrazów:

Język hebrajski

Kilka wskazówek na koniec

Po tych ogólnych informacjach, trochę wskazówek (może któraś kiedyś się przyda).

Proponuję porównać końcówki czasu przeszłego (כתבנו KaTaWnu- pisaliśmy), zaimki osobowe (אנחנו anachnu- my) i końcówki w odmianie przyimków (לנו lanu- nam). Co ciekawe, przez końcówki osobowe (tak jak przyimki) odmieniają się też rzeczowniki (חתולנו chatulenu- nasz kot)- jest to coś używanego raczej w rejestrze literackim, w prasie, ale na co dzień też możemy usłyszeć kilka zwrotów, gdzie odmiana rzeczowników znajdzie zastosowanie: מה שלומך „ma szmech [f.]/ szimcha[m.]?” („jak masz na imię?”, dosłownie: „what [is] your-name?”), שלומי יצחק „szmi Jicchak” („imię-moje Izaak„), מה שלומך „ma szlomech[f.]/ szlomcha[m.]?” („jak twoje-samopoczucie?”), a także w przypadku afiliacyjnych, pieszczotliwych określeń, np. אהובי ahuwi („moj-ukochany„).

Strona bierna dla pi’ela i hif’ila przynajmniej w piśmie łatwo się tworzy: trzeba w odpowiednim miejscu wstawić waw (samogłoskę -u-): w hif’ilu przed całym rdzeniem (wtedy układ samogłosek u12a3), a w pi’elu między pierwszą a drugą rdzenną spółgłoską (wtedy układ samogłosek 1u2a3):

  •  pi’el: סיפר SiPeR (’opowiadał’) > סופר SuPaR (’był opowiadany’);  הוא מספר hu meSaPeR (’on mówi, rozmawia’), הוא מסופר hu meSuPaR (’jest mówiony’, np. język); יספר jeSaPeR (będzie opowiadał) > יסופר jeSuPaR (’zostanie opowiedziany’).
  • huf’al: הלבין hiLBiN (’zabielił’) > הולבן huLBAN (’został zabielony’); מלבין maLBiN (’wybiela’)> מולבן muLBaN (’jest wybielany’); ילבין jaLBiN (’będzie zabielał’) > יולבן juLBaN (’będzie zabielany’).

W gramatyce współczesnego hebrajskiego nie ma rozróżnienia między trybem dokonanym (’został napisany’) a niedokonanym (’był pisany’).

Jeśli w odmianie czasownika dodamy na koniec wyrazu samogłoskę, przeważnie skróci się wcześniejsza do szwa (które jest niewymawiane lub wymawiane jako krótkie e): porównaj jichtow (יכתוב, '[on] napisze’) i jichtewu (יכתבו, 'napiszą’). Podobnie z liczbą mnogą imiesłowów: ani kotew (אני כותב, 'ja piszę’), anachnu kotwim (אנחנו כותבים, 'my piszemy). Dlatego w grafice z odmianą czasownika po prostu obrazowo powykreślałem pewne samogłoski.

Tryb rozkazujący tworzy się często (w odmianach: pa’al, pi’el) przez odcięcie przedrostka drugiej osoby czasu przyszłego (w innych odmianach trochę inaczej). Jednak Izraelczycy często używają po prostu czasu przyszłego („ty zrobisz” zamiast „zrób”), ale w przypadku takich powszechnie używanych czasowników jak dawać, brać, iść powinniśmy jednak używać standardowego trybu rozkazującego (’daj mi’ – ten li – תן לי, 'weź’ – kach – קח, 'idź’ – lech – לך, a dla żeńskiej odpowiednio: tni li, kechi, lechi – תני לי, קחי, לכי).

Formę bezosobową tworzy się usuwając stojący przed czasownikiem (w trzeciej osobie) zaimek osobowy 🙂

Akcent w języku hebrajskim pada na ostatnią sylabę lub ostatnią sylabę rdzenia. Zdarzają się grupy wyrazów, w których akcent pada na przedostatnią:m

  • segolaty (rzeczowniki, które mają samogłoski 1e2e3), np. כלב (kelew – 'pies’), גשר (geszer – 'most’), ספר (sefer – 'książka’);
  • rzeczowniki mające układ samogłosek (1o2e3) taki jak imiesłów w odmianie paal: w ten sposób odróżnimy m.in. אוכל ochel (’jedzenie’) i אוכל ochel (’jedzący’). Nie chodzi tu jednak o takie nazwy, które „tak naprawdę” są imiesłowami, np. bone בונה – ’budowlaniec’/’budowniczy’ to po prostu '[ktoś] budujący’ (בונה  bone).
  • część imion.

Język hebrajski powstawał pod wpływem imigrantów z Europy i krajów arabskich (kalki językowe, przysłowia, arabskie rdzenie), jednak w języku hebrajskim jest stosunkowo mało zapożyczeń z języków europejskich, a te istniejące są i tak często zastępowane w ładnej mowie hebrajskimi odpowiednikami. Nie zawsze da się znaleźć hebrajski odpowiednik, np. słowo takt musi pozostać takie samo w hebrajskim (טקט). Słowa, które możesz używać w hebrajskim pochodzenia europejskiego to: telefon, uniwersita (’uniwersytet’), student, muzeon (’muzeum’), teatron (’teatr’), kartis (bilet), otobus (autobus), bank, politika, muzika, sukar (’cukier’), frjendzon (friendzone), internet, profesor, doktor, alkohol, liberali (’liberalny’) oraz oczywiście cholera i balagan.

 

Wszystkie grafiki pochodzą od autora

Paweł Chról

⭐ Jeśli chcesz się uczyć hebrajskiego (dostępne są np. LEKCJE ONLINE lub inna forma wsparcia językowego) lub coś przetłumaczyć itp... - możesz się kontaktować przez stronę Klub Hebrajski. ⭐ KLUB HEBRAJSKI: https://www.facebook.com/KlubHebrajski i https://www.instagram.com/klub_hebrajski/ - strona dotycząca języka hebrajskiego i szeroko rozumianej kultury żydowskiej. ⭐ O MNIE: filozof, judaista, tłumacz, pracuje na co dzień z hebrajskim. Interesuje się żydowską myślą i tradycją, tak bardzo związaną z językiem hebrajskim, a także wybranymi zagadnieniami z antropologii i filozofii. Organizator I Ogólnopolskiego Kongresu Młodych Badaczy Semitystów. Na pokładzie Językowej Siłki od samego początku 💖

8 comments

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Dołącz do 28 000+ osób, które co środę otrzymują ode mnie newsletter z najlepszymi metodami nauki języków, które opracowuję jako mgr psycholog z doświadczeniem w samodzielnej nauce 11 języków. 📬 ⭐️ Praktyczna wiedza, co tydzień, prosto do Twojej skrzynki mailowej. ⭐️