Przed zanurzeniem się w świecie języka arabskiego warto dowiedzieć się co nieco o jego różnorodności. Mnogość dialektów oraz ogromne różnice między nimi mogą zniechęcić niejednego początkującego adepta języków orientalnych, zaś fakt, że język arabski literacki, nauczany na uniwersytetach oraz oferowany w większości szkół językowych, jest tak naprawdę językiem sztucznym* może rozczarować o tyle, że po takim kursie, bez podstawowej znajomości jakiegokolwiek dialektu, możliwości dogadania się na przysłowiowej „ulicy” są raczej nikłe. Czy należy więc rozpocząć naukę od razu od dialektu i nie bawić się nawet w arabską fushę, tj. język arabski klasyczny?
Odpowiedzi mogą się różnić w zależności od nauczyciela i nie ma tak naprawdę dobrych ani złych rad w tym temacie. Podstawowa różnica pomiędzy językiem literackim a dialektami jest banalnie prosta – języka literackiego używamy w zapisie, dokumentach, książkach, a także programach publicystycznych, niekiedy w audycjach radiowych w zależności od stacji. Uwaga! Filmy oraz seriale tworzone są prawie wyłącznie w dialektach, a prym wśród nich wiedzie dialekt egipski, rozpoznawalny w całym świecie arabskim dzięki charakterystycznej wymowie – to właśnie Egipcjanie, a dokładniej Kairczycy wymawiają „g” zamiast klasycznego „dż”, które można też bardzo często usłyszeć pod postacią „ż” (a także innymi, bardziej egzotycznymi wariacjami) w innych częściach świata arabskiego.
Zapisać, ale jak?
Jeśli mówimy o zapisie, warto wspomnieć o alfabecie. Język arabski zapisujemy alfabetem arabskim, który jest alfabetem abdżadowym, czyli zawierającym wyłącznie spółgłoski, a raczej znaki służące do zapisania spółgłosek. Alfabet arabski zawiera 28 liter (nie znaczków ani szlaczków), zapisuje się go od prawej do lewej. Nie sprawia to, wbrew pozorom, aż takiego problemu jak nauka języka sama w sobie – bardzo szybko przyzwyczajamy się do zmiany kierunku i muszę przyznać, że po 3,5 roku nauki nie odczuwam żadnego dyskomfortu i nie czuję już nawet tej różnicy. Co w takim razie z samogłoskami?
Samogłoski krótkie możemy zapisywać za pomocą znaków pomocniczych, tzw. fathy (a), kasry (i) oraz dammy (u), długie są wyrażone w alfabecie – alif – a, ya – i, waw – u (dwie ostatnie są pół-samogłoskami, czyli wyrażają też spółgłoski – odpowiednio j i ł). Znaki pomocnicze wykorzystywane są głównie w Koranie oraz na początkowych etapach nauki arabskiego, celem ułatwienia poprawnej wymowy. Kiedy poznajemy nowy wyraz, warto go sobie zwokalizować za pierwszym razem, żeby nie robić później błędów. Brak samogłosek w zapisie może wydawać się dużym utrudnieniem, jednak znajomość zasad gramatyki sprawia, że w zasadzie przestaje się to odczuwać. Poza tym, dialekty zostawiają pewną swobodę w wymowie i może się zdarzyć, że rodzimi użytkownicy języka z różnych poproszeni o przeczytanie czegoś, zrobią to na różne sposoby.
Wpadnij też na grupę Językowa Siłka – samodzielna nauka języków! Język arabski także mile widziany!
Znajomość, przynajmniej podstawowa, języka literackiego umożliwi nam odczytanie na pierwszy rzut oka magicznych inskrypcji, jakimi wydają się napisy na budynkach w krajach arabskich, a na kolejnych etapach nauki również czytanie gazet, artykułów w internecie oraz… napisów do filmów! (Uwaga, nadążyć za nimi nie jest łatwo – umiejętność szybkiego czytania plus lata wprawy wymagane.)
A jak to jest z tym mówieniem?
Czyli co umożliwi nam znajomość języka mówionego? Pogawędki w sklepie, na targu, przychylność lokalnej ludności oraz bezcenny radość widoczną na twarzy każdego, kto słyszy z ust egzotycznej istoty słowa w swoim rodzimym narzeczu.
Aby unaocznić Szanownym Czytelnikom ogromne różnice między poszczególnymi dialektami, pozwolę sobie przytoczyć przykład zdania „Czego chcesz teraz?” w kilku różnych wersjach**.
- Weesh taba dahhiin? – Rijad, Arabia Saudyjska
- Shuu beddak halla’? – Damaszek, Syria
- sh-itriid hassa? – Bagdad, Irak
- ‘aawiz eeh dilwa’ti? – Kair, Egipt
- Aash bgheet daaba? – Rabat, Maroko
Dla porównania także wersja standardowa – maada turiidu l-‘aan? Na pierwszy rzut oka wygląda to jak sześć różnych języków i przez niektórych badaczy jest rzeczywiście tak postrzegane. Oficjalnie język literacki arabski jest jednak ważnym spoiwem łączącym wszystkich Arabów jako wyznacznik tożsamości, a także język religii.
Czego powinniśmy się uczyć i dlaczego? W jakiej kolejności?
Popularną metodą jest opanowanie języka klasycznego do poziomu średnio-zaawansowanego/komunikatywnego (pamiętajmy, że język arabski literacki nie ma rodzimych użytkowników; językiem ojczystym Arabów jest zawsze jeden z jego dialektów), a następnie zagłębienie się w dialekty. Jeśli chodzi o polskie uczelnie oraz kierunek zwany arabistyką, oferowany jest przede wszystkim język literacki. Dialekty pojawiają się w trakcie toku nauczania, jednak w o wiele mniejszym zakresie, a najlepszym sposobem wyćwiczenia umiejętności mówienia jest wyjazd na stypendium – aktualnie w ofercie znajdują Egipt oraz Kuwejt – lub po prostu letni kurs językowy we własnym zakresie.
Na uniwersytecie w Heidelbergu (Niemcy), gdzie miałam okazję studiować w ramach wymiany, opracowano jeszcze inną, dość rewolucyjną moim zdaniem metodę: studenci Wydziału Semitystyki uczą się przez pierwszy rok dialektu syryjskiego (uznawanego potocznie za najbardziej zbliżony do języka klasycznego wariant), następnie przez dwa semestry języka literackiego (uwaga! Dopiero na drugim roku wprowadzany jest alfabet, ponieważ materiały do dialektu syryjskiego – zgodnie z zasadami „europejskiej” dialektologii*** – zapisywane są w transkrypcji ISO na alfabet łaciński), a od trzeciego roku zaczynają zabawę z dialektami, głównie poprzez teksty. Co ciekawe, w każdym semestrze omawiany jest inny dialekt, a raczej dialekty danego kraju. Ja trafiłam akurat na palestyńskie i…jemeńskie!
Język arabski? Hmm. A może by tak hebrajski w pakiecie? Kliknij w link!
Czego więc powinniśmy się uczyć, od czego zacząć, a z czym dać sobie spokój? Jako studentka 4. roku arabistyki polecam opanowanie przynajmniej podstaw języka literackiego przed rozpoczęciem przygody z dialektem/dialektami. Znajomość fushy pomoże nam szybciej zrozumieć dialekt, niż gdybyśmy mieli uczyć się go od zera. Dodatkowo, mając taką bazę, możemy szybciej przyswoić więcej niż jeden dialekt, a w trakcie jego nauki zauważać metamorfozy rdzeni i wyrazów pochodnych, a także wpływy innych języków, np. europejskich i tureckich, na dialekty arabskie.
* Spory o to, czy język klasyczny, tj. język Koranu, był kiedykolwiek używany jako język naturalny, czy też od zawsze istniało zróżnicowanie dialektalne (w innym stopniu niż dzisiaj oczywiście), są trudne do rozstrzygnięcia, z uwagi na znikomą ilość zachowanych materiałów badawczych.
** Transkrypcja polsko-angielsko mieszana uproszczona (w żadnym wypadku naukowa).
*** W Niemczech dowiedziałam się, że poważna dialektologia uznaje tylko zapis alfabetem łacińskim z uwzględnieniem znaków jak najdokładniej oddających dźwięki (wydłużenia liter, zmiękczenia). Istnieją natomiast również materiały – produkowane głównie w krajach arabskich – zapisywane wyłącznie alfabetem arabskim.
Cześć, przepraszam, że na chwilę zmienię temat. Tu Patryk Topoliński, pomysłodawca i założyciel Językowej Siłki.
Na portalu Językowa Siłka przez ostatnie lata stworzyliśmy kilkaset artykułów, będących bazą wiedzy do samodzielnej nauki kilkudziesięciu języków. Jak widzisz – pomimo tego, że codziennie odwiedza nas ponad tysiąc osób – na stronie nie ma typowych w internecie okienek z reklamami. Wynika to z faktu, iż portal jezykowasilka.pl utrzymywany jest poprzez nasze autorskie materiały edukacyjne.
🟢 Dziś chciałbym zaprosić Cię do zapoznania się z moim autorskim kursem Język w Rok! (z którym uczy się już ponad 1800 osób)
Z wykształcenia jestem psychologiem i w mojej pracy i moich materiałach łączę doświadczenie poligloty z wiedzą psychologiczną opartą na badaniach naukowych. Osobiście wierzę, że nauka języków może być przyjemnością. Obecnie odkrywam świat za pomocą 11 języków. A są to: polski, angielski, hiszpański, portugalski (brazylijski), francuski, grecki, włoski, szwedzki, rosyjski, niemiecki, turecki.
Moją autorską metodę Język w Rok stworzyłem w taki sposób, aby była przyjazna osobom, które dopiero stawiają pierwsze kroki w samodzielnej nauce języków. Metoda Język w Rok to przepis na naukę języka kroczek po kroczku, który Ty możesz dostosować do swoich potrzeb oraz do języka, którego się uczysz. Tworzę materiały, które mają umożliwić Ci samodzielną, skuteczną, przyjemną i kilka razy szybszą, niż na tradycyjnych kursach naukę języka.
Kurs Język w Rok to sprawdzony przepis na to, jak krok po kroku nauczyć się dowolnego języka w rok do poziomu swobodnej komunikacji. Sprawdź darmowe lekcje, agendę kursu oraz opinie uczestników i przekonaj się, czy to coś dla Ciebie!
✅ "CHCĘ POZNAĆ SZCZEGÓŁY": https://jezykowasilka.pl/kurs/
Życzę Ci pięknego dnia, dużo uśmiechu i odwagi do spełniania językowych marzeń. I już zapraszam do dalszego zdobywania wiedzy na portalu Językowa Siłka.
Patryk Topoliński, założyciel Językowej Siłki 💪 😊
