Pinyin i Zhuyin, czyli Bopomofo są obecnie obowiązującymi zapisami fonetycznymi języka chińskiego. Wbrew pozorom ich nauka nie sprawia większej trudności. Poniżej krótki opis obu, kilka przydatnych linków i informacji o dźwiękach.
Pinyin
… czyli transkrypcja fonetyczna j. chińskiego powstała w 1958 roku w ramach Reformy Językowej przy wielkim wsparciu Zhou Enlai, Premiera ChRL. Wierzył on w niezbędność utworzenia fonetycznego alfabetu języka chińskiego. Został on nazwany Hanyu Pinyin (汉语拼音). Jego podstawą był Zhuyin, znany jako Bopomofo i używany do chwili obecnej na Tajwanie. Zhuyin, swoją drogą, powstał 40 lat wcześniej. Hanyu Pinyin jest w zasadzie romanizajcą Zhuyin. Są to takie same dźwięki, tylko z odmiennym zapisem. Zhou Enlai wierzył w przewagę zapisu romańskiego ze względu na jego powszechność. Dlatego mamy obecnie pinyin, co zdecydowanie ułatwia życie uczącym się języka chińskiego.
Pinyin składa się z 26 liter: samogłosek i spółgłosek. Każda z sylab składa się litery początkowej (21 w sumie), końcowej (36 w sumie) i tonu, początkowej i tonu lub bez tonu. Dla Polaków nauka pinyin nie sprawia wielkiej trudności ze względu na nasz bogaty alfabet. Jedynie trudności mogą sprawić ü, którą wymawia się podobnie do niemieckiego ü lub francuskiego u. W pisaniu na nośnikach elektronicznych jest zastępowane literą v. problematyczne może być również tylnojęzyczne ng (pomiędzy k/n)- dźwięk ten niestety trzeba wyćwiczyć, nawet Chińczycy mają problem z jego poprawną wymową. Problemem może być przydech, czyli jakby spółgłoska z h -ph, th, kh. Z tym niestety trzeba się osłuchać i wyćwiczyć.
Poniżej link do interaktywnej karty pinyin. Najedź myszką na sylabę, wybierz ton, odsłuchaj i powtórz.
Piosenka, która pomoże nauczyć się szybko pinyin:
Zhuyin, czyli Bopomofo
Powstał ok. 1912 roku, używany w Chinach przez prawie 40 lat i zastąpiony Hanyu Pinyin. Obecnie stosowany i nauczany wyłącznie na Tajwanie. Używany, również do pisania na komputerze czy innych urządzeniach elektronicznych. Zhuyin, a właściwie Zhuyin fuhao ( 注音符號) ozacza znaki do zapisywania dźwięków, a nazwa Bopomofo pochodzi od pierwszych 4 znaków. Jest to system półsylabiczny, gdyż nie jest ani systemem w pełni alabetycznym ani sylabicznym. Składa się z 37 symboli – 21 initials i 16 finals plus 4 znaki oznaczające tony. Wygląd znaków bazuje na znakach tradycyjnych, których wymowa odpowiada powstałym symbolom.
Wymowa z zapisem i przykładem jest świetnie pokazana w wideo poniżej:
A tutaj piosenka, której uczą się dzieci poznając Bopomofo:
Wersja dla dorosłych:
A tutaj z wykorzystaniem mnemotechnik. Dla wzrokowcow i nie tylko:
Szczerze polecam uczyć się wymowy z interaktywnej karty pinyin (pomaga ćwiczyć tony przy okazji) lub z wideo ze względu na możliwość obserwacji układu języka i ust w trakcie wydobywania dźwięku. Obserwacja i kopiowanie wspomaga naukę poprawnej wymowy. Powodzenia!
Przeczytaj też inne teksty o języku chińskim!
One comment