Kiedy postanowisz uczyć się języka obcego, zastanów się dobrze, do czego będzie Ci on potrzebny. Nie wybieraj języka pochopnie, ale też nie rezygnuj za szybko, gdy natrafisz na pierwsze trudności. Może się zdarzyć i tak, że to język wybierze Ciebie – wtedy, mój drogi Przyjacielu, przepadłeś i każda z dróg, którą wybierzesz, prędzej czy później doprowadzi Cię do niego. Wiem, co mówię, ale czas na zwierzenia jeszcze nie nadszedł.
Moje rozważania czytaj jak powieść drogi. Dzisiaj wyruszamy w fascynującą podróż – pozwól mi być twoim przewodnikiem po krainie słów. A będą to słowa rosyjskie…
Czymże jest język?
Wyobraź sobie, że język to dziecko, które urodziło się w danym miejscu i czasie. Wzrasta ono teraz w określonej rodzinie, a przez to i środowisku. Dziecko każdego dnia buduje swoją tożsamość, bazując na własnych doświadczeniach i zdobytej przez siebie wiedzy, ale niejednokrotnie korzysta z osiągnięć swych przodków. Pełnymi garściami czerpie też z dokonań rówieśników. W ten sposób stara się jak najlepiej przystosować do czasów, w których przyszło mu żyć. Czasem jest krnąbrne i nie postępuje według z góry przyjętych reguł. Czasem zmienia się nie do poznania. Jest plastyczne i daje się łatwo formować, ale do końca nie przewidzisz kierunku jego rozwoju. Wybrzydza, przyswajając tylko najpotrzebniejsze z jego punktu widzenia kwestie. Temu dziecku przeszkadzają sztywne ramy. Ono się z nich wylewa.
Fenomenalny język rosyjski
Współczesny język rosyjski to istna hybryda językowa (ależ nie powinniśmy być tym zdziwieni, to przecież cena, jaką się płaci za udogodnienia postępującej globalizacji). Браузер, хэштег, фэшн, чизкейк – oto przykłady typowych rosyjskich słów. Nie żadne Маши czy медведи. Nowe przyszło z Zachodu, chociaż, gdyby się tak dobrze przypatrzeć, to wcale nie nowe i nie tylko z Zachodu. Spokojnie, na tę opowieść też przyjdzie pora.
Tymczasem chciałabym zwrócić twoją uwagę, drogi Czytelniku, na trzy fenomeny współczesnego języka rosyjskiego. Pierwszym z nich jest – jak już mogłeś zauważyć – całkiem spora liczba zapożyczeń, zwłaszcza wyrazów najnowszych, powstałych pod koniec ubiegłego lub na początku tego wieku w świecie anglojęzycznym i bezpośrednio stamtąd przeniesionych na grunt rosyjski. Najczęściej związane są one albo z terminologią specjalistyczną, albo z mową potoczną, w której pewnymi terminami posługują się niespecjaliści.
Drugim fenomenem jest rosyjski sposób zapisu zapożyczeń. Browser, hashtag, fashion, cheesecake – spróbuj wymówić te słowa, a potem spójrz wyżej. W systemie leksykalnym języka rosyjskiego przyjął się fonetyczny zapis zapożyczeń przy wykorzystaniu liter alfabetu rosyjskiego (por. Borys, 2011: 316-321). Nawet jeśli wygląda on nieco dziwnie, to powiedzmy sobie szczerze – jest do bólu praktyczny. Ale nie daj się zwieść pozorom – w języku rosyjskim nie istnieją wszystkie dźwięki tego świata. Przykładowo, Rosjanie angielski dźwięk [æ] oddają zazwyczaj za pomocą twardego „e” – э (jest to tak zwane e odwrócone – э оборотное).
Trzeci i ostatni fenomen wiąże się z samym społeczeństwem rosyjskim i jego specyficznymi cechami. Znów trzeba być niezwykle ostrożnym – kultura polska i rosyjska różnią się od siebie, chociaż ich korzenie sięgają jednego kulturowego kręgu (por. Роляк, 2013: 168-175). Co za tym idzie, także języki (polski i rosyjski), mimo że należą do jednej grupy, stanowią obecnie dwa odrębne światy (zastanawiałeś się kiedyś, ile Маши и медведя jest w Maszy i niedźwiedziu?).
Więc jeśli będzie nauka, niech będzie to nauka poznania. Dzisiejsze rozważania kończę cytatem z książki Zbigniewa Bokszańskiego, Andrzeja Piotrowskiego oraz Marka Ziółkowskiego zatytułowanej Socjologia języka: „zróżnicowanie językowe, pochodne od zróżnicowania kulturowego i społecznego, ma wpływ na procesy poznawcze użytkowników języka” (Bokszański, Piotrowski i Ziółkowski, 1977: 37). Zapamiętaj, Czytelniku, te słowa – do nich powracać będę w kolejnych artykułach.
Bibliografia:
Bokszański, Zbigniew; Piotrowski, Andrzej; Ziółkowski, Marek (1977). Socjologia języka. Warszawa, Wiedza Powszechna.
Borys, Iwona (2011). Adaptacja fonetyczna i graficzna polskiej i rosyjskiej terminologii z zakresu gier logicznych: (na przykładzie terminologii pokera). „Acta Polono-Ruthenica”, nr 16, s. 309-321.
Herbert, Zbigniew. Podróż. Poezja.org <https://poezja.org/wz/Herbert_Zbigniew/7199/Podr%C3%B3%C5%BC> [dostęp: 02.12.2017].
Роляк, Ирина (2013). Роль межкультурной коммуникации в процессе обучения русскому языку делового общения в польской аудитории. „Вестник Кемеровского государственного университета культуры и искусств”, nr 24, s.168-176.
Joanna
To prawda. Język rosyjski opowiada piękną historię wielkiego i różnorodnego kraju oraz bogatej kultury. 🙂 Nie mogę się doczekać, aż dzięki Twoim artykułom poznam je jeszcze dogłębniej!
Serdecznie zapraszam do podróży! Wydawało mi się, że Rosja jest jedyna w swoim rodzaju: niejednoznaczna, pogmatwana i wewnętrznie sprzeczna, ale im dłużej się jej przyglądam i im więcej czytam o rozwoju innych państw, tym częściej zadaję sobie pytanie, czy rzeczywiście jest to właściwa perspektywa 🙂