Święta Bożego Narodzenia to okres na który czekamy z niecierpliwością. Kojarzymy je z wieloma tradycjami. A jak to wygląda u naszych sąsiadów? Czechy są jednym z najbardziej zlaicyzowanych państw, a prawie 80% społeczeństwa jest niewierząca. W tym artykule przeczytasz o tym, jak spędzane jest Boże Narodzenie w Czechach.
Boże Narodzenie w Czechach – przygotowanie do świąt
24, 25 i 26 grudnia są oficjalnymi świętami narodowymi. Święta Bożego Narodzenia po czesku nazywają się Vánoce, natomiast Wigilia to Štědrý den. Jest ona, w przeciwieństwie do naszej, dniem wolnym od pracy.
4. grudnia, w dzień św. Barbary, zaczynają się świąteczne przygotowania. Zrywane są gałązki czereśni, forsycji lub jabłoni. Następnie wstawia się je do wazonu i obserwuje do dnia Wigilii. Według przesądów, jeżeli gałązka zakwitnie do tego czasu, to niezamężna osoba znajdzie swojego wybranka bardzo szybko. Jeżeli w Wigilię, to drugą połówkę spotka w kolejnym roku.
6. grudnia, czyli dzień św. Mikołaja, Czesi zaczynają obchodzić już wieczorem 5 grudnia. Mikołaj z Aniołem (symbol dobra) i Diabłem (symbol zła) odwiedzają rodziny i dają podarunki dzieciom, które były grzeczne. Od tego dnia wiele osób zaczyna piec cukroví, które znajdą się na stołach wigilijnych.
Vánoční zvyky… czyli jakie są tradycje na Boże Narodzenie w Czechach
A jakie są zwyczaje bożonarodzeniowe? Podobnie jak w Polsce, powszechne jest przystrajanie domu jemiołą lub światełkami. Nadaje to świąteczny klimat otoczeniu. Dodatkowo rozpala się także kadzidełka Vánoční františky – do węgla drzewnego, zazwyczaj lipy, dodawane jest kadzidło. Dzięki nim pachnie całe domostwo, co tworzy odpowiednią atmosferę. Jednym z popularniejszych zwyczajów jest rozpalanie czterech świec na wieńcu adwentowym. Po jednej w każdą niedzielę adwentu. W Wigilię przystrajana jest choinka. Pierwszy raz została ubrana w 1812 roku przez Jana Karla Liebicha, dyrektora Teatru Stanowego.
Wigilia – Štědrý večer
Czesi po ubraniu choinki zasiadają do stołu, nad którym wiszą gałązki jemioły. Mają one przynieść szczęście. Pod talerzami znajdują się łuski karpia, które mają zagwarantować rodzinie dostatek pieniędzy. Natomiast pod obrus wkładane są pieniądze, aby przyniosły dobrobyt domowi. Według przesądów wszystkie osoby, które przestrzegały przedświątecznego postu, mogą zobaczyć w Wigilię złote prosiątko. Zgodnie z tradycją, podczas kolacji nie można wstawać od stołu. Część ludzi wierzy, że ten kto wstanie, w następnym roku umrze. Tak samo jak w Polsce, przy stole zostawia się miejsce dla nieoczekiwanego gościa.
Potrawy wigilijne
Wszyscy biesiadujący szukają ziarnka grochu w bułce. Ziarno oznacza szczęście w najbliższym roku. Na stole wigilijnym nie może zabraknąć pewnych pozycji, jednak nie istnieje tutaj tradycja 12 potraw. Jest znacznie skromniej:
- rybí polévka – „zupa rybna”
- smažený kapr – „smażony karp” – chociaż coraz częściej można zauważyć zamianę karpia na kotlet schabowy,
- bramborový salát – „sałatka ziemniaczna”.
Słodycze:
- cukroví – małe, kruche ciasteczka, które występują w wielu rodzajach w zależności od regionu. Jest to niezbędna rzecz na stole wigilijnym,
- zázvorky – popularny rodzaj cukroví. Są to imbirowe ciasteczka, pojawiają się na każdym stole,
- vánočka – ciasto bożonarodzeniowe przypominające chałkę z migdałami i rodzynkami,
- świeże i suszone owoce,
- różne rodzaje serników.
Załączyłam przykładowe przepisy, które możesz sprawdzić po naciśnięciu w nazwę 😊
Wróżenie
Tym na co zdecydowanie warto zwrócić uwagę jest tradycja wróżenia w noc wigilijną. Przypomina polskie Andrzejki. Czesi po kolacji spędzają swój czas na wróżeniu, między innymi z wosku – lití olova. Z powstałych kształtów odczytują swoją przyszłość. Popularne jest także odczytywanie przyszłości z jabłek. Kroją je na pół. Jeżeli środek będzie przedstawiał gwiazdę, to znaczy, że w przyszłym roku będą zdrowi. Jeśli pojawi się krzyż, to w rodzinie obecna będzie choroba lub nawet śmierć. Wróży się również ze skorupek orzechów. Po włożeniu do środka świeczek, kładzie się je na wodę. Jeżeli jakaś opadnie na dno, oznacza to śmierć. W niektórych domach obecne jest również rzucanie butem za siebie. Obuwie, które spadnie na podłogę przodem do drzwi oznacza, że dziewczyna wyjdzie za mąż w następnym roku.
Po kolacji
Na koniec wszyscy zasidają do wspólnego oglądania świątecznych filmów emitowanych w telewizji. Jednym z popularniejszych jest czeska adaptacja Kopciuszka Tři oříšky pro Popelku. Jest to bardzo ważny i rodzinny moment dla Czechów. Prezenty znajdujące się pod choinką (vánoční stromek) przynosi Český Ježíšek. Dzieci przed Wigilią piszą do niego listy. Tradycją jest też śpiewanie kolęd. Osoby wierzące uczestniczą w Pasterce o północy.
http://www.youtube.com/watch?v=HGQR2VRvW_8
Czesi, również ci niewierzący, bardzo lubią oglądać szopki bożonarodzeniowe – Betlémy. W związku z tym, wiele osób w tym okresie odwiedza kościoły. Pierwsza czeska szopka bożonarodzeniowa powstała w 1560 roku.
Boží hod, czyli 25 grudnia, Czesi spędzają w spokojnej atmosferze, w gronie rodzinnym. Dawniej wierzono, że chleb upieczony tego dnia oraz jajka, które kury zniosą mają niezwykłą moc.
Dzień świętego Szczepana, czyli 26 grudnia, jest w Czechach pełnym radości dniem spotkań towarzyskich.
W grudniu warto odwiedzić Jarmarki Świąteczne. Najpopularniejszy odbywa się w Pradze. Zdecydowanie jest to idealny pomysł na urozmaicenie swojego weekendu lub przerwy świątecznej!
Sprawdź pozostałe artykuły Językowej Siłki o Czechach oraz języku czeskim
(kliknij tytuł, aby przejść do tekstu):
- Język czeski dla początkujących (A1-A2)
- Język czeski dla średniozaawansowanych (B1–B2)
- Czeskie przekleństwa, czyli jak przeklinać po czesku… w praktyce! (18+)
- Życie w Czechach – jak zostałem Czechem na dwa miesiące?
- Całkowite zanurzenie – język czeski: Czy tylko Krecik i piwo?
Veselé Vánoce!
Jeżeli masz ochotę przeczytać o świętach obchodzonych w innym słowiańskim państwie, zapraszamy do artykułu o Bożym Narodzeniu w Serbii. Przy okazji, zapraszamy także na naszą grupę na Facebooku Językowa Siłka!
Aleksandra Jakubowska
