Gramatyka języka baskijskiego – ergatyw
Baskijski jest jednym z nielicznych języków z ergatywnym przypadkiem, który oznacza podmiot czasownika przechodniego. W przypadku baskijskiego przyrostek -(A)K (-EK dla liczby mnogiej, rzeczownikow nieokreślonych i nazw własnych) jest używany do wskazania przypadku ergatywnego. Jeśli porównamy dwa zdania – jeden z nieprzechodnim czasownikiem (tzn. Który nie ma bezpośredniego obiektu), jeden z przechodnim, wygląda to następująco:
| Czasownik przechodni | Czasownik nieprzechodni | |
| Zdanie po baskijsku | MutilA etorri da | MutilAK liburu bat erosi du. |
| Dosłowne tłumaczenie | Chłopiec-rodz. nieokreślony przyjść jest | Chłopiec-ERG książka rodz.nieokr. kupić ma |
| Tłumaczenie | Chłopiec przyszedł | Chłopiec kupił książkę |
| Czasownik przechodni | Czasownik nieprzechodni | |
| Zdanie po baskijsku | Emakume gazteA DonostiaRA joan zen. | Emakume gazteAK sari bat irabazi zuen. |
| Dosłowne tłumaczenie | Kobieta młoda-rodz.nieokr. Donostia-do iść była | Kobieta młoda-ERG nagroda rodz.nieokr. wygrać miała |
| Tłumaczenie | Młoda kobieta poszła do Donostii. | Młoda kobieta wygrała nagrodę. |
Gramatyka języka baskijskiego – plural hurbila
W języku baskijskim przyrostek -(A) K oznacza liczbę mnogą. Oprócz zwykłego wyznacznika liczby mnogiej, jest jeszcze jedna forma w liczbie mnogiej używana do wyrażenia bliskości: bliska liczba mnoga (plural hurbila). Kiedy mowiacy używa bliskiej liczby mnogiej, oznacza to, że jest częścią grupy, o ktorej mowi. Porównaj te dwa zdania:\
| Zwykła l. mnoga | Bliska l. mnoga | |
| Zdanie po baskijsku | SendagileEK asko lan egiten dute. | SendagileOK asko lan egiten dugu. |
| Dosłowne tłumaczenie | Lekarz-l.mn.-ERG dużo praca robić-gerund mają | Lekarz-bliska l.mn.-ERG dużo praca robić-gerund mamy |
| Tłumaczenie | Lekarze dużo pracują. | My, lekarze, dużo pracujemy. |
Osoba, ktora mowi pierwsze zdanie, nie jest lekarzem. Jednakze, osoba, ktora mowi drugie zdanie, jest nim, i pracuje duzo.
Aby utworzyc formy bliskiej liczby mnogiej, uzywamy “o” zamiast samogloski uzywane w przyrostku zwyklej l. mnogiej. Wiecej przykladow:
| Zwykla l. mnoga | Bliska l. mnoga | |
| Zdanie po baskijsku | LangileEK ez dute eskubiderik. | LangileOK ez dugu eskubiderik. |
| Doslowne tlumaczenie | Pracownik-l.mn.-ERG nie maja prawo-zadne | Pracownik-bliska l.mn.-ERG nie mamy prawo-zadne |
| Tlumaczenie | Pracownicy nie maja praw | My, pracownicy, nie mamy zadnych praw. |
| Zwykla l. mnoga | Bliska l. mnoga | |
| Zdanie po baskijsku | EmakumeEN borroka da hau | EmakumeON borroka da hau |
| Doslowne tlumaczenie | Kobieta-l.mnoga-dopelniacz walka jest ta | Kobieta-bliska l.mnoga-dopelniacz walka jest ta |
| Tlumaczenie | To walka kobiet. | To nasza walka, walka kobiet. |
| Zwykla l. mnoga | Bliska l. mnoga | |
| Zdanie po baskijsku | MutilEI ez zaizkie zapata horiek gustatzen. | MutilOI ez zaizkigu zapata horiek gustatzen. |
| Doslowne tlumaczenie | Chlopiec-l.mn.-celownik nie one-im but te podobac-gerund | Chlopiec-bliska l.mn.-celownik nie one-nam but te podobac-gerund |
| Tlumaczenie | Chlopcom nie podobaja sie te buty | Nam, chlopcom nie podobaja sie te buty |
