Rumunia to kraj wielokulturowości, kontrastów, wciąż autentycznej wiejskości i dzikich karpackich bezdroży. Niektórzy mówią, że Rumunia jest jak czołowe danie jej kuchni, czyli gęsta zupa zwana ciorbą – pełna kolorów, smaków i tekstur. No i nigdy nie wiesz, na co natrafisz gdy kolejny raz sięgniesz głębiej.
Rumunia i Polska
Czy wiesz, że przed wojną Polska graniczyła z Rumunią? Choć dzisiaj ten kraj może nam wydawać się nieco odległy i egzotyczny, mamy przecież wiele punktów wspólnych. Bardzo dosłownie łączą nas Karpaty, a tradycje pasterstwa górskiego zostały do nas przyniesione przez Wołochów pochodzących z terenów dzisiejszej Rumunii. Mamy również wspólne doświadczenia historyczne, jak choćby lata komunizmu, transformacji czy wejścia do Unii Europejskiej. No i Rumuni – podobnie jak Polacy – to mistrzowie kombinatoryki i wynajdowania rozwiązań problemów pozornie nierozwiązywalnych.
A może krótka wycieczka po Rumunii?
Tak, dobrze czytasz! Zapraszam na ekspresową wycieczkę, w której opowiem Ci o głównych atrakcjach tego kraju.
Rumunia leży w południowo-wschodniej części Europy i ma dostęp do Morza Czarnego. Załóżmy, że rozpoczniesz swoją wyprawę w stolicy, czyli Bukareszcie – mieście kontrastów, w którym można zwiedzać siedemnastowieczne cerkiewki wciśnięte pomiędzy komunistyczne bloki, imponujące wille w rumuńskim narodowym stylu neobrynkowiańskim (rum. neobrâncovenesc) czy też klimatyczne zakamarki przypominające „Mały Paryż”. Stolica znana jest też z Pałacu Parlamentu, czyli faraonicznego wymysłu rumuńskiego dyktatora, Nicolae Ceaușescu (czyt. Nikolaje Czałszesku). Jest to najcięższy budynek na świecie i drugi co do wielkości – po Pentagonie – budynek administracyjny na naszej planecie.
Ze stolicy położonej na południu kraju, w regionie Muntenia, blisko już na wybrzeże, do rezerwatu z wulkanami błotnymi czy do Delty Dunaju, cudu przyrodniczego wpisanego na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Gdybyś miał/a ochotę pojechać jednak na północ, po minięciu wielohektarowych i niezwykle malowniczych pól rzepaku i słonecznika, natrafisz na potężne pasma górskie. To Karpaty – a Rumuni mają to szczęście, że ponad połowa tego łancucha górskiego znajduje się na terenie ich kraju. To góry w większości wciąż dziewicze i dzikie. Sieć szlaków i schronisk nie jest tak gęsta jak w polskiej części Karpat, dlatego warto być dobrze przygotowanym przed wyprawą w te góry.Rumunia jest również domem dla największej w Europie populacji niedźwiedzi.
Podczas wycieczki należy pamiętać, by pod żadnym pozorem nie dokarmiać tych dzikich zwierząt!
Gdy przekroczysz już karpackie grzbiety na północ od Bukaresztu, znajdziesz się w Transylwanii, krainie kojarzonej z legendarnym wampirem Drakulą. Nawet jeśli go akurat nie spotkasz, to wrażeń na pewno Ci nie zabraknie – jeśli tylko zdecydujesz się dokładniej poeksplorować ten region, na przykład zajrzeć do saskich kościołów warownych, przejść imponujące kaniony rzeczne albo odwiedzić zamki chłopskie. Transylwania (zwana przez Rumunów również „Ardeal”) to mozaika kultur i języków – żyją tu Rumuni, Węgrzy, Seklerzy, Romowie, Sasi niemieccy i jeszcze kilka mniej licznych narodowości. Przemieszczając się z wioski do wioski, możesz więc usłyszeć rumuński, węgierski, romani, niemiecki…
Dla miłośników języków obcych i wielokulturowości wakacje w Transylwanii to obowiązona pozycja na liście!
W sąsiednim Maramureszu warto zobaczyć stare, drewniane cerkwie z okazałymi, strzelistymi wieżami, z kolei na Bukowinie monastyry z monumentalnymi malunkami na zewnętrznych ścianach świątyni. To również region, w którym żyje spora mniejszość polska – z lokalnymi mieszkańcami możesz spróbować porozmawiać w języku polskim! Jako że Bukowina to dawna część Mołdawii, nie sposób nie wspomnieć o winach – choć w Polsce ceni się te mołdawskie, warto wiedzieć, że również Rumunia produkuje wyśmienite wina, a enoturystyka (nastawiona na winnice i degustacje) krok po kroku staje się tam coraz bardziej popularna.
To tylko przedsmak Rumunii, ale mam nadzieję, że zainspiruje Cię do faktycznego ruszenia w drogę, do czego gorąco Cię zachęcam!
Dalsza część tekstu pod zapisami na nasz cotygodniowy newsletter! Zapisz się do Środowej Siłki po cotygodniową porcję skutecznych metod nauki języków: 📬⤵️
Dakowie i Rzymianie – odwieczni wrogowie połączeni przez Rumunów
Choć dzisiejsza kultura Rumunii jest niezwykle różnorodna i przejawia wpływy słowiańskie, tureckie czy węgierskie, tym głównym i najdalszym źródłem tożsamości dla Rumunów pozostaje romańskość wymieszana z dackością. Mezalians, który nie miał prawa bytu – można by pomyśleć. Dlaczego? Sięgnijmy do historii:
Starożytna Dacja leżała mniej więcej na terenie dzisiejszej Rumunii. W 101 roku n.e. cesarz rzymski Trajan rozpoczął podbój tej krainy. Kampania ta była bardzo skomplikowana i trwała kilka lat. Dakowie bronili swojej niezależności z ogromnym zapałem, jednak finalnie stracili swoją stolicę, czyli Sarmizegetusę, a ich król, Decebal, w obliczu klęski i konieczności ucieczki popełnił samobójstwo. W roku 106 została utworzona nowa prowincja Imperium Rzymskiego – Dacja. Zwycięstwo nad Dakami zostało przedstawione na słynnej Kolumnie Trajana stojącej do dzisiaj w Rzymie. Przez kolejne trochę ponad sto lat Dacja była systematycznie romanizowana, a lokalni mieszkańcy najprawdopodobniej przejęli język najeźców (łacinę ludową) – niestety nie wiemy, jak dokładnie wyglądał język „protorumuński” z pierwszego tysiąclecia n.e., gdyż nie znaleziono żadnych tekstów z tego okresu.
Teraz już chyba rozumiesz, dlatego nazwałam to mezaliansem? Rumuni czują się w równym stopniu potomkami Daków i Rzymian – dwóch narodów, które toczyły ze sobą wielką wojnę. Wilczyca kapitolińska jako oznaka rzymskich korzeni narodu stoi w wielu rumuńskich miastach. W tym samym czasie tłumy Rumunów jadą do Przełomu Dunaju, by zobaczyć ogromną płaskorzeźbę twarzy ostatniego króla Daków, Decebala. Pozostałością tego dacko-rzymskiego romansu jest też język rumuński – należący do rodziny języków romańskich, a więc bazujący na łacinie ludowej, a jednak zachowujący także słowa dackiego pochodzenia.
PS Jeśli chcesz poznać więcej ciekawostek na temat języka rumuńskiego, zapraszam Cię do artykułu o historii języka rumuńskiego 🇷🇴🧛♂️
Rumuńska wieś
Rumunia może pochwalić się bogatym dziedzictwem ludowym, a na wsiach wciąż praktykuje się wiele archaicznych tradycji. Wiejskość jest ważnym elementem literatury i sztuki rumuńskiej, a także tożsamości narodowej Rumunów – mocne przywiązanie do swojej kultury ludowej pochodzi jeszcze z czasów, gdy to, obok języka i religii prawosławnej, właśnie ludowość łączyła ze sobą Rumunów z różnych regionów będących pod obcą władzą. Widać to jednak również dzisiaj, gdyż w Rumunii kultura ludowa raczej nie jest kojarzona z czymś przaśnym, kiczowatym lub cepeliowatym – jak to niestety bywa w Polsce. Bardzo dba się o stroje ludowe, w szczególności zaś ręcznie haftowane koszule.
Od ponad dziesięciu lat w dzień świętojański, czyli 24 czerwca, obchodzi się Ziua Universală a Iei, czyli Międzynarodowy Dzień Bluzki Rumuńskiej, a w 2022 roku sztuka wyszywania koszul z alticą została wpisana na Listę Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości UNESCO.
Jeśli więc w XXI wieku szukasz autentycznej wsi – jedź do Rumunii!
A czekają tu na Ciebie niezapomniane smaki, wyjątkowe krajobrazy, zabytki historyczne i otwarci, serdeczni ludzie.
Julia Obrzut
