Wstęp do gramatyki norweskiej – syntaks

Szyk zdania w języku norweskim jest spójny i jasno określony.

Podstawowa kolejność to:

podmiot + przydawka → orzeczenie → dopełnienie → okolicznik

lub

okolicznik → orzeczenie → podmiot + przydawka → dopełnienie → okolicznik

Jak widzisz, czasownik będący orzeczeniem stoi zawsze na drugim miejscu. To żelazna zasada.

Podmiot w języku norweskim też odgrywa znaczącą rolę – określa czasownik, który w ogóle nie odmienia się przez osoby i zawsze stoi przy czasowniku.

Popatrz na przykład:

Stian jobber på kantina.                  – Stian pracuje w kantynie.

Jobber de sammen med ham?      – Czy one pracują razem z nim?

På fredag jobber dere hos oss.       – W piątek pracujecie u nas.

Czasowniki w języku norweskim odmieniają się tylko przez czasy. Występujący w zdaniach powyżej czasownik å jobbe wyraża czas teraźniejszy, jednak, jak zapewne zauważyłeś(-aś), we wszystkich zdaniach wystąpił w identycznej formie. Bardzo ważne jest zatem, by pamiętać o podmiocie – to on określa osobę.

To, co najważniejsze: orzeczenie stoi na drugim miejscu!

Nawet podmiot domyślny musi wystąpić w zdaniu, abyśmy mogli określić czasownik.

Przykład:

Det er ikke lov å spise her.               – Nie wolno tu jeść.

Hvor kan man kjøpe pizza her?       – Gdzie tu można kupić pizzę?

Jeg drikker øl.                                        – Piję piwo.

Regner det?                                          – Pada?

Jeżeli chodzi o okolicznik, to przysłówki czasu daje się zazwyczaj na koniec lub na początek zdania, natomiast przysłówki miejsca i sposobu najlepiej dać na koniec, trzymając się następującej kolejności:

jak → gdzie → kiedy

Przykład:

Sønnen min har ikke spist så mye i barnehagen i dag.  – Mój syn nie jadł dużo dziś w przedszkolu.

lub

I dag har sønnen min ikke spist så mye i barnehagen.   – Dziś mój syn nie jadł zbyt dużo w przedszkolu.

Te same zasady występują w zdaniach złożonych:

Przykład:

Den store katten til besta veltet alle blomsterpotter som ble akkurat vannet på terrassen til naboen.

1. Den store katten til besta – Ten duży kot babci – podmiot
2. veltet – wywrócił – orzeczenie
3. alle blomsterpotter som ble akkurat vannet – wszystkie doniczki z kwiatami, które właśnie zostały podlane – dopełnienie
4. på terrassen til naboen – na tarasie u sąsiada – okolicznik

Oczywiście, jak już będziesz na wyższym stopniu władania językiem norweskim, odkryjesz, że możliwe są też inne konfiguracje. Na początek zalecam jednak trzymać się takiego szyku zdania, jeżeli nie chcesz mówić jak Yoda z Gwiezdnych Wojen.

😉