Język rosyjski dla początkujących. Samodzielna nauka (poziom A1-A2)

Są na świecie takie pytania, na które nie ma prostej odpowiedzi. Ponieważ jestem „panią od ruska”, to w tym i kolejnych wpisach przedstawię źródła, z jakich można (a wręcz należałoby) skorzystać, kiedy w głowie kiełkuje myśl: jak się nauczyć rosyjskiego?.

Spis co jakiś czas aktualizuję, bo ciągle znajduję ciekawe propozycje 🙂

Jak się nauczyć rosyjskiego? Pomoc 1.: CYRYLICA (GRAŻDANKA)

Nie ma nauki języka rosyjskiego bez nauki cyrylicy. Zaznaczmy, że ta cyrylica to tak naprawdę tylko jedna z jej odmian – grażdanka (гражданка), wprowadzona w carskiej Rosji przez Piotra Wielkiego i z niewielkimi zmianami utrzymana do dzisiaj. W innych językach słowiańskich cyrylica może się różnić;  dostosowano ją bowiem do wymogów rozwijających się lokalnych społeczności. Jednak nie są to różnice kolosalne – nauczywszy się raz jednego z wariantów cyrylicy, z łatwością nauczymy się i pozostałych. A zatem: jak się nauczyć rosyjskiego?

- Autopromocja -

Do nauki pisania potrzebne nam będą: kartka (może być zeszyt „w ukośniki”), długopis i dostęp do Internetu/podręcznika albo specjalny zeszyt ćwiczeń. O podręcznikach i specjalnym zeszycie ćwiczeń powiem później, więc teraz zostaje nam tylko Internet.

W wyszukiwarce wpisujemy: „cyrylica rosyjska/grażdanka/кириллица/alfabet rosyjski” i bierzemy cokolwiek, byle z tablicą – np. Wikipedię. Uważnie przyglądamy się literom drukowanym, zapamiętujemy kolejność oraz nazwę i dźwięk, a potem patrzymy na kursywę. Русский курсив [russkij kursiw], czyli pismo ręczne, przyprawia czasem o zawrót głowy. W jaki sposób odtworzyć te litery? Kiedy połączyć je w wyraz? Co zrobić, by odszyfrować napisane?

Są to pytania trudne. Ale Rosjanie mają na to sposób. Zeszyt w ukośniki do kaligrafii (wraz ze wzorcem można znaleźć w e-bibliotece i pobrać [скачать]) pomaga w zachowaniu pochyłości. Chociaż od kursywy powoli się odchodzi, mimo wszystko należy rozróżniać pismo ręczne od drukowanego – w tym celu trzeba poświęcić trochę czasu, żeby przyzwyczaić rękę do nowego alfabetu. Można i bez kursywy (ale nadal pisemnie) ćwiczyć tę rękę w zeszycie ćwiczeń Nauka pisania. Alfabet rosyjski Beaty Guzowskiej. Tak, będą się mylić litery. Znam Was. Już chcecie wiedzieć, gdzie czają się pułapki. I w tym momencie przychodzi zadanie:

Zadanie 1. Jakie litery mogą się mylić, gdy porównujemy alfabet rosyjski i łaciński?

Ćwiczenia  z rosyjskiej kursywy

A więc zeszyt i jak dzieci w przedszkolu/zerówce/pierwszej klasie piszemy litery. Bawimy się nimi. Zapisujemy wszystko, co chcemy, nawet jeśli są to słowa polskie. Można. Na tym etapie wszystko można, chyba że zależy nam na szybkich efektach, to wtedy nie. Wtedy przepisujemy rosyjskie wyrazy – autorzy podręczników zalecają używanie słów, w których pojawiają się konkretne litery do opanowania. Przykład: о – окно, он, она, они, овца… Taki sposób znajdziemy właśnie w załączonych wyżej zeszytach, z rosyjska zwanych прописях [propisiach], na tym sposobie zbudowany jest i polski zeszyt Guzowskiej.

Jak korzystać z drukowanej grażdanki? W ustawieniach komputera (i jemu pokrewnych) można bezproblemowo ustawić język rosyjski. Niestety oznacza to całkowitą rewolucję w pisaniu, ponieważ klawiatura rosyjska ma zupełnie inny układ liter. Rada: korzystać z klawiatury ekranowej, kupić naklejane literki (przykładowo w Księgarni Rosyjskiej) albo nauczyć się rozłożenia na pamięć. Pierwsza i druga są opcjami doraźnymi, trzecia – przydaje się wszędzie, najczęściej tam, gdzie musimy szybko skorzystać z czyjegoś (=nieswojego) komputera/laptopa.

Więcej porad związanych z nauką cyrylicy znajdziecie w moim artykule: Różne systemy pisma: rosyjska cyrylica.

Jak się nauczyć rosyjskiego? Pomoc 2.: PODRĘCZNIKI, REPETYTORIA I INNE POMOCE*

Na tym poziomie nie proponuję zbytnio podręczników w innej parze niż polsko-rosyjski (chociaż niżej znajdziecie dwie propozycje tylko po rosyjsku). Polskie podręczniki są głównie skierowane do uczniów w ramach nauki drugiego języka obcego:

1. Wot i my lub Wot i my po-nowomu/Вот и мы Вот и мы по-новому PWN (druga pozycja jest dostosowana do nowej podstawy programowej obowiązującej od września tego roku);
2. Nowyj Dialog/Новый диалог WSiP;
3. Kak raz/Как раз WSiP (pisany od początku pod nową podstawę programową);
4. Beseda/Беседа Draco (wersja stara i nowa);
5. Start.ru WSiP (wycofany, zastąpiony przez Besedę, ale może jeszcze dostępny);
6. Nowyje Wstrieczi/Новые встречи WSiP (wycofane, zastąpione przez Nowyj Dialog);
7. Stupieni/Ступени WSiP (do klas 4–6 SP);
8. Echo/Эхо WSiP (do klas 7–8 SP);
9. Wsio prosto/Всё просто WSiP (do klas 7–8 SP);
10. Kak dieła?/Как дела? PWN (wycofany, ale swego czasu był dość popularny).

Dla dorosłych pojawiła się kilka lat temu propozycja: Od A do Ja/От а до я. Interesujące są także podręczniki po rosyjsku: Iz pierwych ust/Из первых уст wydawnictwa Kram oraz Поехали! wydawnictwa Златоуст (część pierwsza to poziom A1–A2, druga zaś jest na poziomie A2–B1).

Wszystkim uczącym się polecam też zaopatrzyć się w inne pomoce, jak na przykład:

1. Repetytorium z ćwiczeniami. Język rosyjski A1-A2 Langenscheidt;
2. Rosyjski nie gryzie! Kurs do nauki języka rosyjskiego od podstaw Edgard;
3. A. Machnacz, Czasowniki rosyjskie. Tablice odmian;
4. D. Dziewanowska, Грамматика без проблем/Grammatika bez problem: gramatyka języka rosyjskiego z ćwiczeniami WSiP;
5. D. Chuchmacz, H. Ossowska, Wot grammatika. Repetytorium gramatyczne z języka rosyjskiego z ćwiczeniami PWN;
6. A. Ginter, I. Tulina-Blumental, Wot leksika! Repetytorium leksykalne z języka rosyjskiego z ćwiczeniami PWN;
7. D. Dziewanowska, Ćwiczenia z ortografii rosyjskiej WSiP;
8. K. Łukasiak, J. Sawiński, Rosyjski w tłumaczeniach. Gramatyka 1 A1; Gramatyka 2 A2–B1 Preston Publishing.

Jeżeli ktoś chce zacząć czytać po rosyjsku, to pomóc w tym może publikacja z serii „Short Stories in…” – Short Stories in Russian for Beginners (Richards Olly, Londyn 2018). To zestaw ośmiu krótkich opowieści dla młodzieży i dorosłych; jedną z takich historii czyta Daria z platformy Real Russian Club (samą platformę wymieniam niżej); w sieci możecie znaleźć też innych twórców, którzy nagrali filmiki, jak czytają wybrane utwory z tej właśnie książki.

Jak się nauczyć rosyjskiego? Pomoc 3.: YOUTUBE, PODCASTY I MULTIMEDIA

Morze Ocean możliwości. Z tego oceanu wygrzebanych zostało* kilka cennych perełek:

1. Gramatyka rosyjska wytłumaczona prosto, ładnie i składnie: Gramatyka języka rosyjskiego;
2. Minimum leksykalne/Лексический минимум, czyli słownictwo przeznaczone do opanowania na danym poziomie (spis alfabetyczny oraz podział tematyczny): na stronie Uralskiego Uniwersytetu dostępny poziom A1;
3. „Rosyjski rozmówki” jako hasło na YouTube (wielu polskich twórców, warto zobaczyć);
4. Gramatykę w filmikach – do czytania i słuchania (osłuchiwania się z rosyjskim akcentem w wypowiedziach): Грамматика РКИ для всех (a jak ktoś chce więcej gramatyki i leksyki, to polecam cały kanał: РКИ для всех);
5. Kanał dla początkujących prowadzony przez Tatianę – native speakera: Russian Lessons oraz jego fanpejdż na Facebooku;
6. Easy Languages i ich serię Easy Russian (Easy Russian – Basic Phrases – YouTube – tutaj akurat playlista ułożona z filmików wybranych przez twórców).
7. Russian with Max – kanał Maxa, nauczyciela rosyjskiego i twórcy projektu pod tą samą nazwą (projekt znajduje się w punkcie z platformami; na stronie Maxa trudno znaleźć odnośnik do filmików na YouTube); poziom wideo: od A1+ do B2;
8. Spis spis audiobooków i książek online (poziom A1–A2 oraz B1–B2; warto powolutku przyswajać sobie podane tam treści i wykorzystać je wielokrotnie do różnych ćwiczeń): Express Russian. Russian Audio & Books;
9. Spis wybranych podcastów: Learning Russian Podcasts, w tym na przykład Russian Podcast, którego fanpejdż znajdziecie na Facebooku;
10. Aplikacja Memrise;
11. Kursy online:
    Interaktywne kursy Instytutu Puszkina,
    Learn Russian,
    Russian Language Lessons Learn Russian For Free,
    Russian For Everyone Learn Russian Online,
    Learn Russian Daily;
12. Platformy online:
    Russian with Max (autorski projekt nauczyciela języka rosyjskiego, Maxa),
    russky.info,
    RealLanguage.Club oraz jego fanpejdż na Facebooku,
    Российская электронная школа (oferuje kursy po rosyjsku dotyczące różnych przedmiotów szkolnych),
    3ears.com (różne filmiki z zapisem wypowiedzi; słowa po najechaniu kursorem są tłumaczone na angielski, a po naciśnięciu na słowo pojawia się jego definicja oraz obudowa gramatyczna),
    Real Russian Club (na stronie znajdziecie zarówno materiały darmowe, jak i płatne; zwróćcie uwagę na to, że Daria prowadzi bezpłatnie aż dwa podcasty na poziomie A [Slow Russian oraz TPRS Russian – Effortless Russian Podcast] i kanał na YT [Real Russian Club]).

Uwaga! Kursy oraz platformy mają też podstrony bądź materiały z wyższymi poziomami (albo w ogóle nie mają zaznaczonych poziomów, więc jeżeli coś będzie dla Was za trudne, to wróćcie do tego później, na poziomie B). Trzeba także zwracać uwagę na akcenty (nie zawsze są zaznaczone) oraz wymowę zapisaną z myślą o anglojęzycznych użytkownikach. Oprócz tego wymieniłam dwie platformy, które zawierają słowa „real” oraz „club”; przyznam szczerze, że początkowo sama się w tym zgubiłam.

Jak nauczyć się rosyjskiego? Pomoc 4.: FACEBOOK

Początkującym w ramach powtórki – chociaż w wersji angielsko-rosyjskiej – proponuję:

1. Fanpejdż Russian Step By Step;
2. Grupy:
   Russian for Beginners – A self-study reference and practice tips,
   moją ukochaną Learning Russian (chociaż zamieszczane są tam również linki do książek na wyższych poziomach) ,
   a także grupę z tekstami piosenek: Learn Russian with songs – Изучаем русский с песнями.

Jak nauczyć się rosyjskiego? Pomoc 5.: SŁOWNIKI

Lista oczywiście nie wyczerpuje propozycji dostępnych na rynku. Mam i polecam następujące słowniki papierowe:

1. Wielki słownik polsko-rosyjski/rosyjsko-polski PWN;
2. Podręczny słownik obrazkowy polsko-rosyjski PONS;
3. Słownik polsko-rosyjski/rosyjsko-polski REA.

To są pozycje dość nowe. Warto też popytać starszych znajomych – może gdzieś kurzą się im jeszcze stare dobre słowniki, wydane za czasów PRL-u (taką drogą nabyłam całkiem pokaźny zestaw kilkunastu słowników różnego typu). Mimo że leksyka dezaktualizuje się najszybciej, to jednak nie cała i nie od razu.

Jeśli chodzi o elektroniczne słowniki polecam:

1. Słownik akcentów*, czyli словарь ударений. Należy wpisać (ale po rosyjsku) szukane przez nas słowo lub skorzystać z podpowiedzi – liter, na które się ono zaczyna. Akcent to ważna rzecz w rosyjskim, zwłaszcza że lubi się przemieszczać. Oprócz wyrazu podstawowego zamieszczono więc schemat jego odmiany;
2. Wikisłownik – Викисловарь. Niezastąpiony, kiedy chce się mieć wszystko pod ręką: i wymowę wraz z klasyfikacją morfologiczno-syntaktyczną (w tym odmianę z zaznaczonymi akcentami), i znaczenia oraz przykłady użycia w zależności od znaczenia;
3. bab.la oraz Glosbe. Tutaj raczej bez zaskoczenia i do korzystania doraźnego; Glosbe ma tę przewagę, że podaje więcej synonimów i przykładów użycia; trzeba być jednak czujnym, bo dużo zależy od kontekstu oraz pojawiają się błędy (nie zawsze zaznaczone są prawidłowe polskie wyrazy i ich rosyjskie odpowiedniki);
4. Zasady transkrypcji i transliteracji w języku polskim. Transkrypcja jest częściej używana w życiu codziennym, natomiast z transliteracją spotkamy się w opracowaniach naukowych (transliteruje się na przykład tytuły publikacji oraz imiona i nazwiska ich autorów);
5. Программа расстановки ударений. Program, który pomaga nam w prawidłowym rozstawieniu akcentów.

Inne pomoce możecie znaleźć w moim wcześniejszym artykule o całkowitym zanurzeniu w rosyjskim (chociaż z góry uprzedzam – nie ma tam podziału na poziomy) 😉 Dla osób, które chcą się wspiąć na wyższy poziom znajomości języka i poszukują źródeł do nauki, napisałam artykuł z materiałami na poziomie B1–B2. Wszystkich chętnych zapraszam też do facebookowej grupy: W 2021 roku (na pewno) nauczę się rosyjskiego!, którą prowadzę w ramach wyzwania Język w Rok.

Joanna

*Serdecznie dziękuję za źródła, o których istnieniu się dowiedziałam: naszym niezastąpionym Siłaczom oraz dr Aleksandrze Klimkiewicz z Uniwersytetu Gdańskiego, która na szkoleniu dla nauczycieli- i wykładowców-rusycystów zaprezentowała narzędzia informatyczne wspomagające naukę języka rosyjskiego.

Cześć, przepraszam, że na chwilę zmienię temat. Tu Patryk Topoliński, pomysłodawca i założyciel Językowej Siłki.

Na portalu Językowa Siłka przez ostatnie lata stworzyliśmy kilkaset artykułów, będących bazą wiedzy do samodzielnej nauki kilkudziesięciu języków. Jak widzisz – pomimo tego, że codziennie odwiedza nas ponad tysiąc osób – na stronie nie ma typowych w internecie okienek z reklamami. Wynika to z faktu, iż portal jezykowasilka.pl utrzymywany jest poprzez nasze autorskie materiały edukacyjne.

🟢 Dziś chciałbym zaprosić Cię do zapoznania się z moim autorskim kursem Język w Rok! (z którym uczy się już ponad 1800 osób)

Z wykształcenia jestem psychologiem i w mojej pracy i moich materiałach łączę doświadczenie poligloty z wiedzą psychologiczną opartą na badaniach naukowych. Osobiście wierzę, że nauka języków może być przyjemnością. Obecnie odkrywam świat za pomocą 11 języków. A są to: polski, angielski, hiszpański, portugalski (brazylijski), francuski, grecki, włoski, szwedzki, rosyjski, niemiecki, turecki.

✅ "CHCĘ POZNAĆ SZCZEGÓŁY": https://jezykowasilka.pl/kurs/

Życzę Ci pięknego dnia, dużo uśmiechu i odwagi do spełniania językowych marzeń. I już zapraszam do dalszego zdobywania wiedzy na portalu Językowa Siłka.

Patryk Topoliński, założyciel Językowej Siłki 💪 😊